در حال بارگیری...
در سال ۳۳۶ ه.ق. در عکبرای بغداد پسری به دنیا آمد که او را «محمد» نامیدند. محمد تحصیلات خود را نزد خانواده بافضیلت خویش آغاز کرد، سپس راهی بغداد شد و در آنجا جان تشنه خود را از چشمه‌های علم اساتید بزرگی همچون ابن‌قولویه، شیخ صدوق، ابن‌ولید قمی و ابن‌جنید اسکافی سیراب نمود. توفیق رفیقش بود و تلاش و کوششی بی‌وقفه داشت؛ ازاین‌رو پس از مدتی نه‌چندان دراز، آوازه فضلش شهر را پر کرد و نزد شیعه و سنی به «شیخ مفید» مشهور شد.
شیخ مفید تنها کسی است که در دوران غیبت کبری توقیعاتی از ناحیه مقدسه حضرت صاحب‌الامرعلیه‌السلام به نامش صادر شد.
مردم از نقاط مختلف به شیخ مفید، که اینک عهده‌دار زعامت شیعه بود، رجوع می‌کردند و سؤالات خود را می‌پرسیدند. روزی شخصی روستایی آمد و گفت: «ای شیخ، زنی باردار وفات کرده و بچه‌اش در شکم زنده است، چه کنیم؟ بچه را بیرون آوریم یا با او دفن کنیم؟». شیخ گفت: «زن را با حملش دفن کنید». مرد در راهِ بازگشت با سواری برخورد که می‌گفت: «شیخ فرموده است: بچه را از شکم زن خارج کنید و سپس زن را دفن کنید». پس از چندی، ماجرا به شیخ رسید. شیخ که یقین داشت آن شخص امام عصرعلیه‌السلام است، با خود اندیشید: «حال که در احکام شرعی خطا می‌کنم، همان بهتر که دیگر فتوا ندهم». پس در خانه نشست و دیگر بیرون نیامد. تا اینکه توقیعی از جانب امام عصرعلیه‌السلام به دستش رسید که در آن نوشته بود: «بر شماست که فتوا بدهید و بر ماست که شما را از خطا نگاه داریم».
شیخ مفید تنها کسی است که در دوران غیبت کبری توقیعاتی از ناحیه مقدسه حضرت صاحب‌الامرعلیه‌السلام به نامش صادر شد. در یکی از این توقیعات، آن حضرت‌علیه‌السلام، شیخ را چنین می‌ستاید: «ما خدا را به‌سبب وجود تو شاکریم». و در همان توقیع او را مأمور می‌کند که این پیغام را به شیعیان برساند: «ما از اخبار شما آگاهیم… شما را از یاد نبرده‌ایم، که اگر از یاد می‌بردیم، بلاها به سوی شما سرازیر می‌شدند».
در یکی از این توقیعات، آن حضرت‌علیه‌السلام، شیخ را چنین می‌ستاید: «ما خدا را به‌سبب وجود تو شاکریم». و در همان توقیع او را مأمور می‌کند که این پیغام را به شیعیان برساند: «ما از اخبار شما آگاهیم… شما را از یاد نبرده‌ایم، که اگر از یاد می‌بردیم، بلاها به سوی شما سرازیر می‌شدند».
حکومت شیعی آل بویه در عصر شیخ مفید، فرصتی را فراهم آورد تا شیخ بتواند با افکار و عقاید مخالفین به مبارزه بپردازد و با شرکت در مناظرات، عقاید ناب شیعه را بسط و گسترش دهد. شیعه با حضور این فقیه، از آزادی و احترامی نسبی برخوردار شد و از پراکندگی و وضعیت اسف‌باری که پیش از آن داشت، نجات یافت.
مسجد «براثا» در شهر بغداد، محل تدریس او بود. او بزرگانی را تربیت کرد که هر یک ستاره‌ای درخشان در آسمان علم و معرفت شدند. بزرگانی همچون سید مرتضی و برادرش سید رضی، شیخ طوسی، نجاشی، ابویعلی جعفربن‌سالار و ابوالفتح کراجکی.
شیخ مفید آثار قلمی بسیار ارزنده‌ای در موضوعات گوناگون فقهی و کلامی تألیف کرد. شیخ طوسی، شاگرد برجسته او، تألیفاتش را ۲۰۰ عنوان شمرده که از جمله آنان است: المقنعة، الفرائض‌الشرعية، أحكام‌النساء، الكلام في دلائل القرآن، وجوه إعجاز القرآن، النصرة في فضل القرآن، أوائل المقالات، نقض فضيلة المعتزلة، الإفصاح و الإيضاح.
شیخ مفید آثار قلمی بسیار ارزنده‌ای در موضوعات گوناگون فقهی و کلامی تألیف کرد. شیخ طوسی، شاگرد برجسته او، تألیفاتش را ۲۰۰ عنوان شمرده که از جمله آنان است: المقنعة، الفرائض‌الشرعية، أحكام‌النساء، الكلام في دلائل القرآن، وجوه إعجاز القرآن، النصرة في فضل القرآن، أوائل المقالات، نقض فضيلة المعتزلة، الإفصاح و الإيضاح.
پس از ۷۵ سال عمر با برکت و خدمات ارزنده، در سال ۴۱۳ ه.ق. رخنه‌ای بزرگ بر پیکر اسلام وارد شد. شاید عباراتی که به امام عصرعلیه‌السلام منسوب است، گویای بزرگی این فقدان باشد. نقل است که پس از رحلت شیخ این عبارات را بر روی مزارش نوشته دیدند:
لا صَوتَ الناعِي بِفَقدِك اِنَّهُ / يومٌ عَلى آلِ الرسولِ عَظِيمُ
آواز آن که خبر مرگ تو را اطلاع می‌دهد به گوش نرسد، زیرا روز مرگ تو بر خاندان پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله سخت گران است.
اِن كُنتَ قَد غَيَّبتَ في جَدَثِ الثَّرَى / فَالعَدلُ وَ التَّوحِيدُ فِيكَ مُقِيمُ
اگر در دل خاک پنهان شده‌ای، عدل و توحید در تو جای گرفته است.
وَ القَائِمُ المَهدِيُّ يَفرَحُ كُلَّمَا / تُلِيَت عَلَيكَ مِنَ الدُّرُوسِ عُلُومُ
و قائم مهدی خوشحال می‌شود هر زمانی که علوم و دروس بر تو خوانده می‌شود.
سید مرتضی بر پیکر پاکش نمازگزارد و پس از تشییعی با شکوه در حرم کاظمین، پایین پای حضرت جوادعلیه‌السلام به خاک سپرده شد.
