در حال بارگیری...
حضرت آیت‌الله بهجت می‌فرمودند: «مرحوم حاجی کلباسی، مرجع اصفهان و معاصر حجت‌الاسلام شفتی وقتی قم مشرف می‌شد، برای تشرف به حرم از اواسط خیابان چهارمردان کفش‌هایش را درمی‌آورد. می‌گفتند: آقا هنوز خیلی راه است. می‌گفت: شما نمی‌دانید در این منطقه چه بزرگانی از محدثین مدفون هستند».
در درازای نه‌چندان طولانی خیابان ارم قم، بزرگان و علمای بسیاری مدفون هستند. عکس‌های حدود صد سال پیش قم نشان می‌دهد که بسیاری از این خیابان‌ها و مغازه‌ها، قبرستان بوده است. الآن فقط بخش کوچکی از آن باقی مانده که به قبرستان شیخان معروف است. ابوجعفر، محمدبن‌جعفربن‌موسی‌بن‌مسروربن‌قولویه قمی، یکی از همین بزرگانی است که قمی‌ها زیاد از کنار مقبره‌اش عبور می‌کنند، ولی بسیاری از آنها او را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که او از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین روایت‌کنندگان از اهل‌بیت‌علیهم‌السلام است.
درکتاب‌ها، سخن زیادی از زندگانی ابوجعفر نیامده، تنها عبارات مختصری درباره مورد اطمینان بودن و ثقه بودن او ذکر شده است.
حضرت آیت‌الله بهجت می‌فرمودند: «مرحوم حاجی کلباسی، مرجع اصفهان و معاصر حجت‌الاسلام شفتی وقتی قم مشرف می‌شد، برای تشرف به حرم از اواسط خیابان چهارمردان کفش‌هایش را درمی‌آورد. می‌گفتند: آقا هنوز خیلی راه است. می‌گفت: شما نمی‌دانید در این منطقه چه بزرگانی از محدثین مدفون هستند».
نجاشی در تمجید از او می‌گوید: «انه من خیار أصحاب سعد؛ او از نیکان یاران سعد بود». آنان که سعدبن‌عبدالله را می‌شناسند و می‌دانند چه منزلتی در بین راویان حدیث دارد، می‌فهمند که از نیکان یاران سعد بودن، چه جایگاه مهمی است. تازه وقتی بدانیم که بزرگانی چون علی‌بن‌بابویه در زمره یاران سعد بودند، اهمیت این تمجید روشن‌تر می‌شود.
سعد کتاب‌های بسیاری دارد که در کتب رجال ثبت شده. محمد بن قولویه و فرزند او، علی، می‌گویند که سعد، تمام کتاب‌هایش را برایشان قرائت کرده است و جعفر بن قولویه، روایات سعد را با واسطه برادر و پدر شنیده است و می‌گوید: «من فقط دو روایت از خودِ سعد شنیده‌ام».
گذشته از مطالب اندکی که در کتاب‌ها درباره محمدبن‌قولویه‌رحمه‌الله ذکر شده، از دو راه دیگر نیز می‌توان جایگاه ارزشمند او را شناخت؛ یکی آثارش و دیگری فرزندانش. به قول آیت‌الله بهجت‌رحمه‌الله، «اگر انسان خصوصیات روایات راوی را ببیند، پی می‌برد که او چه کاره است». بیشتر روایات کتاب گران‌قدر «کامل‌الزیارات»، همان احادیثی است که جعفربن‌محمد قولویه، از پدرش نقل کرده است. این روایات به‌روشنی نشان می‌دهد که راوی آنها، مقام اهل‌بیت‌علیهم‌السلام را می‌شناخته است.
بجاست که یکی از آن روایاتی را که جعفر از پدرش نقل کرده، ذکر کنیم. ابن قولویه با سند خود از ابوذر نقل می‌کند که رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «کسی که خالصانه حسن و حسین و فرزندان ایشان را دوست داشته باشد، آتش دوزخ صورتش را نمی‌سوزاند، حتی اگر گناهانش به اندازه ماسه‌های انبوه و به‌هم‌پیوسته‌ی بیابان‌ها باشد؛ مگر آنکه گناه او گناهی باشد که او را از ایمان خارج سازد».
این روایت، یکی از همان روایاتی است که اعتقاد راسخ ایشان را به اهل‌بیت‌علیهم‌السلام نشان می‌دهد.
«علی» و «جعفر» دو فرزند او هستند و از علمای شیعه به شمار می‌آیند. کسانی که با نشر روایات اهل‌بیت‌علیهم‌السلام و تربیت شاگردان برجسته، حق بزرگی بر گردن شیعیان پیدا کرده‌اند. جعفربن‌محمد قولویه از برادرش، علی، کوچک‌تر است، ولی شهرت بیشتری دارد. جعفر، استاد شیخ مفید و صاحب کامل‌الزیارات است. او علاوه بر بهره‌مندی از علوم پدر، مدتی نیز از محضر برادر بزرگ‌تر استفاده کرد که بخشی از حاصل آن را در همان کامل‌الزیارات می‌بینیم.
چنان‌که گفته شد، تاریخ، مطلب زیادی از ابوجعفر ثبت نکرده است؛ بنابراین تاریخ وفات این عالم بزرگ نیز چندان روشن نیست. صاحب ریحانة‌الأدب، تاریخ وفاتش را ٢٩٩ یا ٣٠١ هـ.ق نوشته است. روح پاکش با امامان محشور باشد.
