سید بحرالعلوم رحمهالله با آن همه برکات، از لحاظ سن کمتر از شیخ انصاری رحمهالله عمر کرده است! و شهید اول رحمهالله چقدر کتابهای نافع و قوی و متین دارد. توفیق در تحصیل چیز دیگر است، توفیق به کثرت اشتغال نیست.
خیلی خطرناک است که ندانیم قُدما چه راهی را میرفتند! دلیل عقبماندگی ما آن است که اموال شبههناک مصرف میکنیم، و مال شبههناک، ایجاد تردید و شبهه میکند، و بهقدر ضرورت و نان خالی اکتفا نمیکنیم. اینهاست که در تحصیل ایمان و یقین و توفیق در تحصیل و آثار و برکات آن اثر دارد؛ لذا بعضی از علما خودشان در خانه نان تهیه میکردند، تا از جهت طهارت و حلیت آن مطمئن باشند. تصرف در مالی که صاحب آن راضی نیست و مصرف کردن آن، در علمیات و عملیات ما اثر میگذارد.
ناصرالدین شاه به مرحوم [ملا علی تهرانی] کنی خیلی احترام میگذاشت؛ لذا او را از پرداخت مالیات معاف کرده بود. ولی مرحوم کنی به او گفت: خواهش میکنم دستور دهید از املاک ما هم مالیات بگیرند! و مقصودش این بود که از هر جا کم کنند، به دیگران میافزایند، و از ما که مالیات نمیگیرند، به جای آن از دیگران بیشتر میگیرند.
علمای ما، در مصرف قناعت میکردند، و به دیگران رسیدگی میکردند! اما ما راهی را رفتیم و میرویم که نه به خودمان پرداختیم، و نه به دیگران رسیدگی کردیم، بلکه در اثر قناعت نکردن و غور در مادیات و تجملات زندگی همیشه مقروض هستیم. قرض در حقیقت مغلول کردن١ نقدی است. خدا میداند که انسان چقدر باید تلاش کند و از کجا بیاورد، تا قرضش را ادا نماید.