«۸۱۴» ۱. به کسی که بعد از مُحرم شدن مریض شود و نتواند اعمال عمره یا حج را انجام دهد، «محصور» میگویند و دارای احکام خاصی است که بیان میشود.
«۸۱۵» اگر کسی بعد از اعمال عمره تمتع و قبل از احرام برای حج، محصور شود اگر حج بر وی مستقر بوده، احتیاط آن است که برای حج افراد و عمره مفرده بعد از آن، نائب بگیرد.
کسی که برای او «حصر» رخ میدهد چند حالت دارد:
«۸۱۶» اگر کسی در عمره به سبب مریضی، نتواند بعد از احرام خود را به مکه معظّمه برساند، باید قربانی نماید؛ و بنا بر احوط و مشهور، مکان ذبح آن مکه معظّمه است به این صورت که قربانی را به آنجا میفرستد و شخصی را وکیل مینماید و وقت ذبح را مشخص مینماید تا بعد از این که ذبح توسط وکیل انجام شد، تقصیر نماید.
«۸۱۷» ۳. اگر کسی در حج بعد از احرام نتواند به سبب مریضی خود را به وقوفِ عرفات و مشعر برساند، باید قربانی نماید و مکان ذبح بنا بر احوط و مشهور «منی» است و زمان ذبح نیز بنا بر احوط روز عید است، و ترتیبی که در فرض قبل، مطرح شد در این فرض نیز رعایت میشود.
«۸۱۸» بعد از تقصیر همه محرّمات احرام غیر از امور زناشویی بر چنین شخصی حلال میشود و چنانچه شخصی که حجِ واجب بر عهدهاش بوده در سال آینده حج را با طواف نساء انجام ندهد، بر او امور مربوط به زناشویی حلال نمیشود؛ و اگر در سال آینده قدرت بر حج نداشته باشد، بعید نیست که استنابه کافی باشد؛ و شخصی که حج او مستحبی بوده با نائب گرفتن در خصوص طواف نساء، آن امور بر او حلال میشود.
«۸۱۹» کسی که در حجْ محصور شده و قربانی فرستاده اگر مریضی او بهبودی یابد و گمان کند یا احتمال دهد که میتواند حج را درک نماید، واجب است خودش را برساند و چنانچه هر دو موقف یا یکی را به نحوی که گذشت، درک نماید، حج او صحیح است و اگر نتواند هر دو موقف یا یکی را به نحوی که گذشت درک نماید به وسیله عمره مفرده از احرام خارج میشود البته در صورتی که بنا بر احتیاط قبل از فوت حج، به وسیله ذبحِ قربانی، از احرام خارج نشده باشد.
«۸۲۰» اگر کسی مریض شود و فقط مناسک منی را نتواند انجام دهد، حکم محصور بر او جاری نمیشود، بلکه برای رمی و قربانی نائب میگیرد و خودش حلق یا تقصیر مینماید و به مکه معظّمه رفته و مناسک آنجا را بهجا میآورد.
«۸۲۱» اگر کسی بعد از درک وقوفِ عرفات و مشعر و اعمال منی، فقط اعمال مکه را نتواند بهجا آورد، ظاهر این است که واجب است جهت انجام اعمال مکه نائب بگیرد و بعد از عمل نائب، همه محرّمات احرام حتی امور زناشویی، بر او حلال میشود.
«۸۲۲» شخصی که محصور شده اگر استطاعتش تا سال بعد باقی بماند یا از سالهای پیش حج بر او واجب شده باشد، به وسیله فرستادن قربانی و بیرون آمدن از احرام، حج از او ساقط نمیشود و باید در سال بعد به حج برود.
«۸۲۳» «مصدود» کسی است که بعد از مُحرم شدن برای عمره یا حج، از انجام دادن اعمال، منع شود و راهی دیگر نداشته باشد و دارای احکام خاصی است که به یاری خداوند متعال بیان میشود.
شخص مصدود و ممنوع از اعمال دارای چند حالت است:
«۸۲۴» ۱. مصدود از عمره: در جای خود خود به نیت خروج از احرام قربانی مینماید و از احرام خارج میشود و بنا بر احتیاط حلق یا تقصیر را به آن ضمیمه نماید.
«۸۲۵» ۲. مصدود از حج: چنانچه قبل از موقف عرفات و مشعر برای او ممنوعیت حاصل شود، وظیفهاش آن است که در همان محل (محل ممنوعیت) قربانی نماید و بنا بر احتیاط حلق یا تقصیر هم بنماید.
«۸۲۶» کسی که از یکی از دو موقف (عرفات و مشعر) ممنوع شود در صورتی که بر موقف دیگری قدرت داشته باشد، بنا بر اظهر حکم مصدود بر او جاری نمیشود و در صورت کلّی هر گاه حج صحیح از مکلّف صورت گیرد به هر نحوی که باشد اگر چه به گونه اضطراری آن، حکم مصدود بر او جاری نمیشود.
«۸۲۷» ۳. اگر از اعمال منی بعد از وقوف عرفات و مشعر، ممنوع شود حج او صحیح و تمام است و برای رمی و بقیه اعمال نائب میگیرد و پس از آن که نائب عمل را انجام داد به وسیله سر تراشیدن از احرام خارج میشود و اگر همان سال نتوانست نائب بگیرد سال بعد نائب میگیرد و بعید نیست که به وسیله قربانی در همین سال از احرام خارج شود هرچند باید در سال بعد نائب بگیرد.
«۸۲۸» ۴. کسی که بعد از اعمال منی در اعمال مکه ممنوع شود اگر خودش نتوانست بهجا آورد نائب بگیرد؛ و اگر در همان زمان نتوانست نائب بگیرد، تا آخر ذی الحجه نائب بگیرد؛ و اگر آن هم ممکن نشد، در سال آینده نائب بگیرد و در خروج از احرام در همین سال به وسیله قربانی مثل مساله قبلی است.
«۸۲۹» ۵. کسی که بعد از اعمال مکه در مکه باشد و از بیتوته در منی و رمی جمرات ممنوع شود، حج او تمام است و برای رمی در صورت امکان همان سال نائب میگیرد و در صورت عدم امکان، در سال بعد نائب میگیرد.
«۸۳۰» ۱. در تمامی موارد مصدودیت قربانی شتر یا گاو یا گوسفند کافی است.
«۸۳۱» ۲. مصدودی که نتواند قربانی نماید، در احرام باقی میماند و در اینجا قربانی جایگزین ندارد و باید اگر چه به قرض گرفتن هم باشد آن را تهیه و ذبح نماید و از احرام خارج شود.
«۸۳۲» ۲. کسی که قربانی همراه خود برده و مصدود شود، کشتن همان قربانی کافی است و قربانی دیگری بر او واجب نمیشود.
«۸۳۳» کسی که حج خود را فاسد کرده و بعد از آن مصدود شود، لازم است علاوه بر قربانی جهت خارج شدن از احرام، کفّاره افساد حج را نیز بدهد و حج را در سال آینده بهجا آورد اگر چه حج فاسد شده مستحبی باشد؛ و احوط آن است که یک حج قضایی کافی نیست و باید بنا بر احتیاط دو حج بهجا آورد، بلکه در صورت استقرار وجوب حج، وجوب تعدّد حج خالی از وجه نیست و در غیر صورت استقرار وجوب حج، فقط یک حج افساد عقوبتی لازم است.