«۶۵۸» واجب سوم از واجبات حج تمتّع «وقوف» در «مزدلفه» است و از ارکان حج محسوب میشود.
«۶۵۹» الف. وقوف اختیاری مشعر برای افرادی که عذری ندارند از طلوع فجر (وقت اذان صبح) روز عید قربان آغاز میشود؛ و هر چند بنا بر اشهر و احوط ماندن تا طلوع آفتاب، واجب است ولی مقدار رکن به اندازهای است که عرفاً «بودن در مشعر» صدق کند و لو این که کم باشد؛ و اگر کسی عمداً قبل از طلوع، کوچ کند، کار حرام انجام داده ولی حج او صحیح است و بعضی یک گوسفند کفّاره واجب دانستهاند.
«۶۶۰» ب. بیتوته در مزدلفه (مشعر) در شب عید بنا بر احوط، واجب است.
«۶۶۱» افرادی که به جهت عذری نتوانند وقوف اختیاری مشعر را درک نمایند، باید وقوف اضطراری نمایند.
مشعر دارای دو وقت اضطراری است:
الف. اگر مقداری بین طلوع آفتاب تا ظهر روز عید در مشعر الحرام باشند، کافی است.
ب. زنان و کودکان و اشخاص پیر و بیماران و یا کسانی که کار ضروری دارند، وقوف در شب عید در مشعر برای آنها کافی است. برای این دسته افراد، جایز است بعد از صدق وقوف در شب با قصد قربت، قبل از طلوع فجر، بهسوی منی کوچ نمایند.
«۶۶۲» ۱. وقوف در مشعر الحرام باید با نیت و قصد قربت باشد.
«۶۶۳» ۲. اگر کسی خواست علاوه بر نیت قلبی آن را بر زبان آورد، میتواند این جمله را بگوید: «وقوف مینمایم در مشعر الحرام به نیت حج تمتع واجب یا مستحب قربة إلی اللَّه».
«۶۶۴» در وقوف در مشعر مانند وقوف در عرفات داشتن وضو و غسل، شرط نمیباشد.
«۶۶۵» اگر کسی بدون عذر قبل از طلوع فجر از مشعر الحرام کوچ نماید درحالیکه شب عید را در آنجا با قصد قربت وقوف نموده و وقوف اختیاری عرفات نیز از او فوت نشده باشد، حج او بنا بر مشهور که قوی است صحیح میباشد، لکن یک گوسفند باید کفّاره بدهد.
«۶۶۶» با توجه به آن که برخی افراد به هر دلیل وقوف عرفات و مشعر یا یکی از آن دو از آنها فوت میشود و وقوف در عرفات و مشعر دارای وقوف اختیاری و اضطراری است، حالتهای مختلفی برای ترک وقوف، متصوّر است که در برخی صور حجْ صحیح و در برخی دیگر موجب بطلان حج و لو بنا بر احتیاط، میشود. این صور عبارتند از موارد ذیل:
اگر کسی موفق نگردید که هر دو وقوف اختیاری عرفات و مشعر را درک نماید، حال او بر چند گونه است:
«۶۶۷» ۱. شخصی که وقوف اختیاری عرفات و اضطراری مشعر را درک کند، حج او در صورتی که فوت وقوف مشعر، عمدی نبوده صحیح است، مگر آن چه در صورت ادراک اختیاری عرفه با اضطراری لیلی مشعر، گذشت.
«۶۶۸» ۲. اگر کسی وقوف اضطراری عرفات و اختیاری مشعر را درک نماید، حج او در صورتی که فوت وقوف اختیاری عرفات، عمدی نبوده، صحیح است.
«۶۶۹» ۳. اگر کسی فقط وقوف اختیاری مشعر را درک نماید، چنانچه ترک وقوف اختیاری و اضطراری عرفات عمدی نباشد، حج او صحیح است.
«۶۷۰» ۴. اگر کسی فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید چنانچه وقوف اختیاری مشعر را عمداً ترک نکرده، اظهر صحت حج است.
«۶۷۱» ۵. چنانچه شخصی وقوف اضطراری عرفات و یکی از دو وقوف اضطراری مشعر بنا بر اظهر را درک نماید، در این صورت اگر وقوف اختیاری هر یک، بدون عذر ترک نشده باشد، بعید نیست حج او صحیح باشد اگر چه احوط آن است که با بقای استطاعت یا استقرار حج، آن را اعاده نماید.
«۶۷۲» ۱. اگر کسی هیچ یک از وقوفهای اختیاری و اضطراری را درک ننماید، حج او باطل است چه عمداً باشد و چه سهواً، و لازم است با همان احرام با نیت عدول بنا بر احتیاط واجب به عمره مفرده عدول نماید و آن را بهجا آورد و در صورتی که حج بر عهده او مستقر بوده یا استطاعتش تا سال بعد باقی بماند، حج را اعاده نماید.
«۶۷۳» ۲. اگر فقط وقوف اضطراری عرفات را درک نماید، حج او باطل است.
«۶۷۴» ۳. اگر فقط یکی از دو وقوف اضطراری مشعر را درک نماید، در این صورت اگر وقوفهای دیگر را بدون عذر ترک ننمود، احتیاط آن است که اعمال را به قصد وظیفه فعلی انجام دهد و حج را اعاده نماید.