فضائل علی علیه‌السلام شرق و غرب عالَم را پر کرده است

خلیل١، یک شخص عجیب و غریبی بوده است. در [بین] سنی و شیعه، مثل این ادیب پیدا نشده است، هیچ. [از او سؤال کردند:] مَا الدَليلُ عَلي أنّ عَليًّا إمامُ الكُل فِي الكُل؟ قَال: إفتِقارُ الكُل إليهِ فِي الكُل، وَ غِناهُ عَن الكُل فِي الكُل ٢. ( دلیل بر اینکه [حضرت] علی علیه‌السلام امام همگان در همه امور است چیست؟ گفت: احتیاج همگان به او در همه امور، و بی‌نیازی او از همگان در همه کارها.) می‌گوید: علی‌بن‌ابی‌طالب، دوستانش فضائلش را از [روی] ترس مخفی کردند، و دشمنانش [فضائلش را] از [روی] حسد مخفی می‌کردند. مع‌ذلک (بااین‌وجود) فضائلش، شرق و غرب [عالَم] را پر کرده است٣.

*****

شاید روایتی هم [از امیرالمؤمنین علیه‌السلام نقل شده] باشد به این [عبارت] که: «أَعْلَمُ بِطُرُقِ السَّماءِ مِنْ طُرُقِ الْأرضِ»۴ و «لَو كُشِفَ الْغِطاء لَمْ أزْدَدْ يَقينًا»۵. اینها چیست؟! اینها شوخی است؟! تعارفات است؟!                                  

*****

[راوی] می‌گوید که: فضّه دید اینها (امیرالمؤمنین و حضرت زهرا و فرزندانشان علیهم‌السلام) کمی در سختی و قناعت هستند، کاری کرد و [با کیمیاگری] یک جامی از طلا را نزد حضرت امیر علیه‌السلام آورد. حضرت امیر علیه‌السلام فرمود: اگر فلان‌جزئش را [به این] ضمیمه می‌کردید، بهتر از این می‌شد! [فضه پرسید:] یا امیرالمؤمنین، شما هم کیمیا را می‌دانید؟ پس چرا این‌قدر به خودتان سختی می‌دهید؟ [حضرت فرمود:] بله، ما همه‌چیز را می‌دانیم؛ اما تا مأذون نباشیم، هر کاری را نمی‌کنیم.۶

• ١. خلیل‌بن‌احمد فراهیدی، (١٠٠-١٧۵ ق) از علمای ادبیات عرب و بنیان‌گذار علم عروض.
• ٢. سفینةالبحار، قم، اسوه، ١۴١۴ق، ج٢، ص٧٢١: «و قيل له أيضا: ما الدليل على انّ عليّا عليه السّلام إمام الكلّ في الكلّ؟ قال: احتياج الكلّ إليه و استغناؤه عن الكل‏.». روضات‌الجنات، قم، اسماعیلیان، ١٣٩٠ق، ج٣، ص٣٠٠: «و سئل أيضا ما هو الدّليل على انّ عليّا إمام الكلّ فى الكلّ؟ فقال: احتياج الكلّ اليه و غناه عن الكلّ.».
• ٣. سفینةالبحار، قم، اسوه، ١۴١۴ق، ج٢، ص٧٢١: «قيل له: ما تقول في عليّ بن أبي طالب عليه السّلام؟ فقال: ما أقول في حق امرى‏ء كتمت مناقبه أولياؤه خوفا و أعداؤه حسدا ثمّ ظهر من بين الكتمانين ما ملأ الخافقين‏.». روضات‌الجنات، قم، اسماعیلیان، ١٣٩٠ق، ج٣، ص٣٠٠: «و نقل عنه أيضا انّه سئل عن فضيلة علىّ بن أبى طالب عليه السّلام فقال ما أقول فى حقّ من أخفى الأحبّاء فضائله من خوف الأعداء، و سعى أعدائه فى إخفائها من الحسد و البغضاء و ظهر من فضائله مع ذلك كلّه ما ملأ المشرق و المغرب.».
• ۴. نهج‌البلاغه، صبحی صالح، قم، هجرت، ١۴١۴ق، ص٢٨٠: «أَيُّهَا النَّاسُ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّي بِطُرُقِ الْأَرْضِ»؛ (اى مردم، پیش‌ازآنکه مرا نیابید، از من بپرسید؛ که من به راه‌هاى آسمان، داناتر از راه‌هاى زمینم).
• ۵. عیون‌الحکم‌والمواعظ، قم، دارالحدیث، ١٣٧۶ش، ص۴١۵: «لَوْ كُشِفَ الْغِطَاءُ مَا ازْدَدْتُ يَقِيناً»؛ (اگر پرده‌های حجاب از جلوی چشمانم کنار روند، چیزی بر یقینم نسبت به پروردگار نمی‌افزاید).
• ۶. بحارالانوار، بیروت، دار احیاءالتراث، ١۴٠٣ق، ج۴١، ص٢٧۴: «لَمَّا جَاءَتْ فِضَّةُ إِلَى بَيْتِ الزَّهْرَاءِ ع- لَمْ تَجِدْ هُنَاكَ إِلَّا السَّيْفَ وَ الدِّرْعَ وَ الرَّحَى وَ كَانَتْ بِنْتُ مَلِكِ الْهِنْدِ وَ كَانَتْ عِنْدَهَا ذَخِيرَةٌ مِنَ الْإِكْسِيرِ فَأَخَذَتْ قِطْعَةً مِنَ النُّحَاسِ وَ أَلَانَتْهَا وَ جَعَلَتْهَا عَلَى هَيْئَةِ سَبِيكَةٍ وَ أَلْقَتْ عَلَيْهَا الدَّوَاءَ وَ صَنَعَتْهَا ذَهَباً فَلَمَّا جَاءَ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع وَضَعَتْهَا بَيْنَ يَدَيْهِ فَلَمَّا رَآهَا قَالَ أَحْسَنْتِ يَا فِضَّةُ لَكِنْ لَوْ أَذَبْتِ الْجَسَدَ لَكَانَ الصَّبْغُ أَعْلَى وَ الْقِيمَةُ أَغْلَى فَقَالَتْ يَا سَيِّدِي تَعْرِفُ هَذَا الْعِلْمَ قَالَ نَعَمْ وَ هَذَا الطِّفْلُ يَعْرِفُهُ وَ أَشَارَ إِلَى الْحُسَيْنِ ع فَجَاءَ وَ قَالَ كَمَا قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع نَحْنُ نَعْرِفُ أَعْظَمَ مِنْ هَذَا ثُمَّ أَوْمَأَ بِيَدِهِ فَإِذَا عُنُقٌ مِنْ ذَهَبٍ وَ كُنُوزِ الْأَرْضِ سَائِرَةٌ ثُمَّ قَالَ ضَعِيهَا مَعَ أَخَوَاتِهَا فَوَضَعَتْهَا فَسَارَتْ»