«٨٨۶» باید بر زمین و چیزهای غیر خوراکی و پوشاکی که از زمین میرویَد، سجده کرد و سجده بر چیزهای خوراکی و پوشاکی صحیح نیست. و منظور از خوراکی، چیزهایی است که خام یا پخته آن عادتاً خورده میشود، پس سجده بر گندم و جو و نخاله آنها که در ضمن خورده میشود، صحیح نیست، ولی سجده بر پوست برنج و خربزه و هندوانه و انار، حتی در حال اتصال مانعی ندارد، و همچنین سجده بر گیاهان دارویی که اختصاص به مریض دارد و بههیچوجه از آن در حال سلامت استفاده نمیشود، جایز است، و سجده بر تنباکو و مانند آن، که خوراکی نیست جایز است، بهخلاف مثل قهوه و چای. و منظور از پوشاکی چیزی است که عادتاً پوشیده میشود، ولو بعد از ریسیدن و بافتن، مثل پنبه و کتان و کنف، ولی سجده بر برگ درختان و چوبها و آنچه که از چوب ساخته میشود و حصیر و بادبزن و امثال آن جایز است.
«٨٨٧» سجده کردن بر چیزهای معدنی مانند طلا، نقره، عقیق و فیروزه و مرمر اصیل باطل است و اما سجده کردن بر سنگهای معدنی مانند سنگ مرمر معمولی و سنگهای سیاه بنابر اظهر اشکال ندارد.
«٨٨٨» سجده بر چیزهایی که از زمین میرویَد و خوراک حیوان است مثل علف و کاه صحیح است.
«٨٨٩» سجده بر گیاهی که خوردن آن در بعضی از شهرها معمول است در آن شهرها جایز نیست، و بنابر احتیاط در شهرهای دیگر نیز که خورده نمیشود، سجده نکنند و نیز سجده بر میوه نارس صحیح نیست.
«٨٩٠» بنابر اظهر سجده بر سنگ آهک و سنگ گچ صحیح است، بلکه به گچ و آهک پخته و آجر و کوزه گلی و مانند آن هم میشود سجده کرد.
«٨٩١» اگر کاغذ را از چیزی که سجده برآن صحیح است، مثلاً از کاه ساخته باشند، میشود بر آن سجده کرد و جواز سجده بر کاغذی که احتمال دارد از چیزهایی درست شده باشد که سجده بر آن جایز نیست، مورد تأمل است، لذا احتیاطاً سجده ننمایند.
«٨٩٢» برای سجده، بهتر از هر چیز تربت حضرت سیدالشهدا علیهالسلام میباشد، بعد از آن خاک است.
«٨٩٣» اگر چیزی که سجده بر آن صحیح است ندارد، یا اگر دارد بهواسطه سرما یا گرمای زیاد و مانند اینها نمیتواند بر آن سجده کند، باید به لباسش که از کتان یا پنبه است، سجده کند، وگرنه اگر از چیز دیگر است بر همان چیز سجده کند، و اگر آن هم نیست باید بر پشت دست و چنانچه آن هم ممکن نباشد به چیز معدنی مانند انگشتر عقیق سجده نماید، بنابر اظهر، و اگر آن هم نشد، تا نزدیک زمین خم میشود و یا اینکه با اشاره سر سجده مینماید.
«٨٩۴» سجده بر گِل و خاک سستی که پیشانی روی آن آرام نمیگیرد، اگر بعد از آنکه مقداری فرو رفت آرام بگیرد اشکال ندارد.
«٨٩۵» اگر در سجده اول، مهر به پیشانی بچسبد و بدون اینکه مهر را بردارد دوباره به سجده رود، اشکال ندارد، اگرچه خلاف احتیاط است.
«٨٩۶» اگر در بین نماز چیزی که بر آن سجده میکند گم شود و چیزی که سجده بر آن صحیح است نداشته باشد، چنانچه وقت وسعت دارد، باید نماز را بشکند و اگر وقت تنگ است، باید به لباسش اگر از پنبه یا کتان است سجده کند و اگر از چیز دیگر است بر همان چیز و اگر آن هم ممکن نیست بر پشت دست، و اگر آن هم نمیشود به چیز معدنی مانند انگشتر عقیق سجده نماید.
«٨٩٧» هرگاه در حال سجده بفهمد پیشانی را بر چیزی گذاشته که سجده بر آن باطل است، اگر ممکن باشد باید پیشانی را از روی آن به روی چیزی که سجده بر آن صحیح است بکشد و اگر وقت تنگ است، به دستوری که در مسئله پیش گفته شد عمل کند.