در حال بارگیری...
میان بد و خوب در افراد جماد ـ نظیر معادن و یا طلا ـ و نیز افراد یک نوع از حیوان، حد فاصلِ معین و محدود وجود دارد، ولی افراد انسان در دو طرف اعلی علیین و اسفل سافلین، حد و نهایت ندارد. خداوند متعال می‌فرماید: «إِنَّ الْمُنافِقينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ؛ به راستی که منافقان در پایین‌ترین طبقه آتش جهنم قرار دارند».١
و درباره شیطان و پیروانش می‌فرماید: « لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعينَ؛ قطعاً جهنم را از جن‌ها و انسان‌ها پر خواهم کرد».٢
در طرف سقوط، انسان از ابلیس بدتر، و در طرف صعود، مقامش از مَلَک بالاتر است. معاویه در بالای منبر در کوفه گفت: «إِنی ـ وَ اللهِ ـ ما قاتَلْتُکمْ لِتُصَلوا وَ لا لِتَصُومُوا، وَ لا لِتَحِجوا، وَ لا لِتُزَکوا. إِنکمْ لَتَفْعَلُونَ ذلِک، وَ لکنی قاتَلْتُکمْ لأَتَأَمرَ عَلَیکمْ،... فَکل شَرْطٍ شَرَطْتُهُ تَحْتَ قَدَمِی هاتَینِ؛ به خدا سوگند، من برای این با شما نجنگیدم که نماز بخوانید و یا روزه بگیرید و یا حج به‌جا آورید و یا زکات بدهید؛ زیرا [می‌دانم] شما اینها را به‌جا خواهید آورد، بلکه برای این منظور با شما جنگیدم تا بر شما حکومت کنم… تمام شرط‌هایی را که با حسن‌بن‌علی ـ علیهم‌السلام ـ بسته بودم، به زیر این دو پای خود می‌اندازم».٣
واقعاً با ابلیس از یک پستان ارتضاع می‌شوند (شیر می‌خورند).
