«۷» افرادی که در موسم حج، عازم مکه معظّمه میشوند، معمولًا به قصد انجام دادن حجّ تمتّع، مشرف میگردند؛ و حج آنها بر چند گونه است:
«۸» الف. «حَجّة الاسلام»۱: افرادی که شرایط وجوب حج را دارا شده و «مستطیع» گردیدهاند، حجّ آنها، «حجِ واجب» است خواه در سال اوّل استطاعت باشند یا استطاعت از سابق مستقر شده باشد اگر فعلاً باقی نباشد. حجة الاسلام در تمام عمر، بر افراد واجد شرایط فقط یک مرتبه، واجب میشود.
«۹» ب. «حج مستحبی»: افرادی که شرایط وجوب حج را دارا نیستند، یا قبلًا حجِ واجب خود را بهجا آوردهاند، حج آنها «حج مستحبی» است و اختیار حج تمتّع افضل است.
«۱۰» ج. «حج نیابی»: افرادی که حج را برای شخص دیگری انجام میدهند، خواه اجیر شده باشند یا به نحو تبرّع باشد حج آنها «حجّ نیابی» است خواه از زنده باشد یا مرده، به جهت وصیت باشد یا به جهت استقرار حج بر میت اگر چه وصیت نکرده باشد، در حج مستحبی باشد یا واجب، و دارای شرایط و ضوابط خاصی است که إن شاء اللَّه ذکر خواهد شد.
«۱۱» د. حجّی که به وسیله نذر یا عهد یا قَسَم، بر کسی واجب شده باشد.
«۱۲» ه. کسی که حج هرچند حج مستحبی یا نیابی خود را افساد نموده باشد، باید پس از اتمام حج در این سال در سال آینده هم حج بهجا آورد.
«۱۳» ۱. موارد پنج گانهای که برای حج ذکر شد، از نظر اصل اعمال یکسان میباشند، و از جهت بعضی شرایط خاص، اختلافاتی دارند که در جای مناسب ذکر میشود.
«۱۴» ۲. حجِ واجب، منوط به دارا بودن شرایطی است ولی حج مستحبی شرط خاصی ندارد غیر از آن که نباید بر عهده شخص، حَجّة الاسلام باشد.