کفار انگیزه بسیار قوی بر تسخیر بلاد مسلمانها داشتند، زیرا میخواستند آنها را عبد ذلیل خود بکنند! چه کنیم؟ آیا راه چارهای برای نجات از سلطه و شر آنها وجود دارد؟
میدانیم که اساس کارشان در تسخیر و تسلط بر ما، رشوهدادن است، آیا ممکن است مسلمانها تطمیع و رشوه دشمنان را قبول نکنند و از این راه مغلوب نشوند؟ با اینکه این عمل اختیاری آنهاست؟ آری، با رشوه، رؤسای مسلمانها را استعباد میکنند؛ لذا نباید کاری کنیم که فریب بخوریم، تا با توسل به رشوه کار ما را بسازند. هیچچیز دیگر به اندازه رشوه در نفوذ و سیطره آنها بر ما کارگر نیست. آنها به دست ما مسلمانان بر ما مسلط میشوند. کار امیرالمؤمنین علیهالسلام را هم با رشوه تمام کردند؛ زیرا، معاویه به پسر عثمان گفت: هرگاه خاطرجمع شدی که پیروز میشوی، اگر عقبنشینی کنی خراسان مال توست، بالاخره خراسان را به پسر عثمان داد.
گفت: خراسان را چه کنم؟! به او پاسخ داد: نان خانه توست. تا اینکه وقتی معاویه از نزد او بیرون میآمد، اشعاری میخواند که مضمون آن این بود که آنچه میخواستم داد، بلکه بالاتر از آن هم داد. مروان که آنجا بود، ناراحت شد و گفت: همه را میخرند، ولی کسی نیست ما را بخرد! معاویه جواب داد: «إِنما یشْتَری لَک؛ برای تو خریداری میشود»؛١ یعنی تو از مایی. با این کلام مروان را شاد کرد، بدون اینکه چیزی به او بدهد. البته سرانجام فدک به آن وسعت را که به نظر خودشان٢ برای عموم مسلمانهاست، به مروان بخشید، و همچنان در دست آلمروان بود، تا اینکه عمربنعبدالعزیز برگرداند. در واقع، مطالبه فدک، مراد اصلی اهلبیت علیهم السلام نبود، بلکه مسمی مراد بود، یعنی اینکه حق را به اهلش بدهید.