واجب سوم از عمره تمتّع: نماز طواف «دو رکعت نماز» است.
«۵۵۹» ۱. بعد از این که طواف به پایان رسید، باید دو رکعت نماز طواف مانند نماز صبح بهجا آورده شود.
«۵۶۰» ۲. بلند یا آهسته خواندن نماز طواف، جائز است و در آن خواندن هر سورهای نیز جائز است هر چند مستحب است در رکعت اول بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم «قل یا أیها الکافرون» خوانده شود.
«۵۶۱» خواندن نماز طواف به صورت جماعت، جائز است و شخص میتواند به کسی که او هم نماز طواف واجب را میخواند، اقتدا نماید.
«۵۶۲» نماز طواف باید بعد از طواف بهجا آورده شود و بین آن دو فاصله نشود و تأخیر در حدّ متعارف مانعی ندارد.
«۵۶۳» ۱. مکان نماز طوافِ واجب، نزد مقام ابراهیم علیهالسلام است و احوط آن است که پشت مقام بهجا آورده شود به گونهای که عرفا صدق کند که نماز را نزد مقام بهجا آورده است.
«۵۶۴» ۲. خواندن نماز طواف مستحبی در هر جای مسجد الحرام، جائز است.
«۵۶۵» اگر به نحوی که در مسأله قبل بیان شد نتوانست نماز را بهجا آورد، باید در یکی از دو طرف مقام بهجا آورد.
و اگر آن هم ممکن نشد، حتی الامکان نزدیکترین فاصله را رعایت نماید یعنی نزدیکترین فاصله را به پشت مقام در نظر گیرد.
و اگر آن هم ممکن نشد، نماز را در نزدیکترین فاصله به یکی از دو طرف مقام بهجا آورد با رعایت احتیاط در صورت دوران بین فاصله دورتر در پشت مقام و فاصله نزدیکتر در دو طرف، به این که جمع کند بین نماز خواندن در پشت مقام و بین یکی از دو طرفِ نزدیکتر، بلکه بعداً هر گاه ممکن شد اگر چه در آخرین وقت امکان باشد، نماز را در پشت مقام، اعاده نماید.
«۵۶۶» ۱. اگر کسی به خاطر ندانستن مسأله، نماز طواف را در غیر مقام بخواند، وظیفهاش آن است که نماز را نزد مقام بخواند و اگر برایش ممکن نیست مثلًا از حج برگشته همان جا که هست نماز را بهجا آورد و احتیاطاً کسی را نائب کند که در نزد مقام نماز بخواند.
«۵۶۷» ۲. اگر کسی عمداً نماز را در غیر محلّی که بیان شد بخواند، کافی نیست به تفصیلی که گذشت.
«۵۶۸» ۱. اگر کسی عمداً نماز طواف را بهجا نیاورد، یا عمداً باطل بهجا آورد، عمره و حجش باطل نیست ولی وظیفه دارد که به دستور مسأله بعد ترک سهوی آن عمل کند.
۲. اگر کسی سهواً نماز طواف را ترک نماید، چند حالت دارد:
«۵۶۹» الف. اگر کسی بعد از سعی یادش آمد که نماز طواف را نخوانده، فوراً آن را در محلش بهجا آورد و ظاهر آن است که اعاده سعی و غیر آن لازم نیست اگر چه احوط است.
«۵۷۰» ب. اگر در اثنای سعی یادش آمد که نماز طواف را نخوانده، سعی را قطع نماید و نماز طواف را در محلش بهجا آورد، سپس سعی را اتمام نماید.
«۵۷۱» ج. اگر یادش نیامد تا از مکه خارج شد، باید برگردد و آن را بهجا آورد؛ و اگر بازگشتن دشوار باشد، هر جا که یادش آمد آن را بهجا آورد و احتیاط مستحب آن است که نائب هم بگیرد؛ و اگر تا وقت وفات آن را ترک کرد، بر ولی او واجب است که آن را بهجا آورد.
«۵۷۲» ۱. اگر کسی در اثنای سعی یا بعد از آن شک کرد که آیا نماز طواف را خوانده یا نه، به شکش اعتنا نکند.
«۵۷۳» ۲. اگر کسی قبل از شروع در سعی شک کرد که آیا نماز طواف را بهجا آورده یا نه، باید آن را بهجا آورد.
«۵۷۴» ۳. اگر کسی بعد از تمام شدن نماز، شک کند که آیا آن را درست خوانده یا نه، به شکش اعتنا نکند.
«۵۷۵» ۱. بعضی از فقها رضوان اللَّه علیهم فرمودهاند که اعمال بعد از نماز طواف در صورتی صحیح است که نماز طواف درست خوانده شده باشد؛ پس در جمیع اوقات خصوصاً در وقت اراده حج بر مکلّف لازم است که واجبات و احکام نماز خود را یاد بگیرد تا آن را به صورت صحیح بهجا آورد.
«۵۷۶» ۲. افرادی که نماز آنها از جهت حمد و سوره، اشکال دارد، اگر ممکن شود نماز طواف را به جماعت بخوانند؛ و اگر امکان جماعت نباشد، عمل به وظیفه نماز روزانه کافی است.
«۵۷۷» ۳. کسی که بعد از نماز بفهمد که قرائت نماز او یا ذکری که در نماز میگفته، اشکال داشته، باید نماز را اعاده نماید، و اگر برگشته، به حکم فراموشی آن عمل نماید که ذکر شد.
«۵۷۸» شخصی که قرائتش درست نبوده یا از جهت دیگری معذور بوده و بدون توجه به این مطلب، از طرف دیگری مُحرم شده و در وسط اعمال یا بعد از عمره تمتّع متوجه شده، احتیاطاً در موارد عذر نائب بگیرد و خود نیز آن عمل را انجام دهد، در این صورت نیابتش صحیح است هر چند از اول نمیتوانسته نائب شود.
«۵۷۹» در نماز طواف و نیز سایر نمازها، جلوتر بودن یا برابر ایستادن زن و مرد در نماز، به صحت نماز ضرر نمیزند.