در حال بارگیری...
اعتكاف در اديان ديگر
۱۶۶۱. آيا اعتكاف به دين مبين اسلام اختصاص دارد يا در شرايع و اديان ديگر هم وجود داشته است؟
ج. ظاهراً وجود داشته است و آيۀ ۱۲۵ سورۀ مباركۀ بقره را به آن اشاره گرفته‌اند.
زمان اعتكاف
۱۶۶۲. آيا اعتكاف به زمان‌هاى ويژه‌اى اختصاص دارد؟ و بهترين زمان جهت اعتكاف چيست؟
ج. در هر زمانى كه روزه در آن ايام صحيح است، اعتكاف نيز جايز و صحيح است و بهترين اوقات اعتكاف ماه رمضان و برترين اوقات رمضان دهۀ آخر آن است.
اعتكاف بدون قصد عبادت
۱۶۶۳. آيا توقف در مسجد، بدون قصد عبادت، اعتكاف به‌شمار مى‌آيد يا قصد عبادت هم لازم است؟
ج. قصد عبادت هم لازم است.
شرط ضمن نيّت اعتكاف
۱۶۶۴. شرط ضمن نيت اعتكاف به چه معناست و چه شروطى را انسان مى‌تواند در آن نيت كند؟
ج. به اين معنا است كه از اول مى‌تواند شرط كند كه هر وقت خواست، چه با عروض مانع يا عدم آن از اعتكاف دست بردارد، هرچند در روز سوم هم باشد.
اعتكاف واجب
۱۶۶۵. اعتكاف به‌واسطه نذر، عهد، قسم، يا شرط ضمن عقد يا اجاره چه حكمى دارد؟
ج. واجب می‌شود.
اعتكاف نيابتى
۱۶۶۶. اعتكاف به نيابت از ميت يا حى چه حكمى دارد؟
ج. اعتكاف به نيابت از ميت صحيح است و صحت آن به نيابت از حى محل تأمل است.
قصد اعتكاف
۱۶۶۷. آيا در اعتكاف قصد وجوب يا استحباب لازم است؟
ج. لازم نيست.
زمان نيت اعتكاف
۱۶۶۸. زمان نيت اعتكاف چه وقت است؟ آيا می‌توان در اول شب نیت كرد؟
ج. زمان نيت اعتكاف اول طلوع فجر روز اول است و از اول شب هم می‌تواند نيت كند؛ بلكه نيت از شب موافق احتياط مستحبى است و اگر اعتكافش بيش از سه روز است، از همان وقت نيت را شروع می‌كند.
اشتباه در نيت
۱۶۶۹. اگر براى اعتكاف وجوبى، از روى اشتباه نيت استحبابى كند يا بالعكس، تكليف چيست؟
ج. اگر به قصد انجام وظيفه فعلى بوده است، صحيح است.
اعتكاف مسافر
۱۶۷۰. آيا مسافر می‌تواند معتكف شود؟
ج. اگر بتواند در آن سفر روزه بگيرد، اعتكاف او صحيح است.
مصادف شدن اعتكاف با عيد فطر و قربان
۱۶۷۱. اگر زمانى نيت اعتكاف كند كه روز عيد يا قربان در بين ايام اعتكاف واقع شود، چه حكمى دارد؟
ج. جايز نيست.
اعتكاف بيشتر از سه روز
۱۶۷۲. اعتكاف بيشتر از سه روز، به‌صورتی‌كه آن زياده، بخشى از يک روز يا شب باشد، چه حكمى دارد؟
ج. در جايى كه اعتكاف سه روز باشد، صحت تلفيق، محل تأمل و اشكال است و اگر بيشتر باشد و از اول نيت آن را داشته است، تلفيق جايز است.
اعتكاف روز ششم
۱۶۷۳. كسى كه پنج روز در اعتكاف بوده است، آيا اعتكاف روز ششم هم بر او واجب است؟
ج. بلى، روز ششم واجب است، علی‌الاقوى.
مراد از روز در اعتكاف
۱۶۷۴. منظور از روز در اعتكاف چيست؟
ج. منظور از طلوع فجر است تا غروب شمس نسبت به روز اول و آخر، و دو شبى كه در وسط قرار می‌گيرد داخل است.
سه روز تلفيقى
۱۶۷۵. آيا سه روز تلفيقى در تحقق اعتكاف كافى است؟
ج. در آن تأمل و اشكال است.
اعتكاف زن و اجازه شوهر
۱۶۷۶. آيا در اعتكاف، زن بايد از شوهر خود اجازه بگيرد؟
ج. در صورتى كه اعتكاف او منافى با حق شوهر باشد، اجازه لازم است و با عدم منافات هم احتياط در اجازه است.
اجازه فرزند از پدر جهت اعتكاف
۱۶۷۷. آيا فرزند لازم است كه براى اعتكاف از پدر خود اجازه بگيرد؟
ج. اگر اعتكاف فرزند مستلزم آزار و اذيت آنها باشد، اجازه پدر و مادر لازم است.
مساجدى كه در آن اعتكاف صحيح است
۱۶۷۸. در چه مساجدى اعتكاف صحيح است؟
ج. اعتكاف در مسجد جامع هر شهرى صحيح است.
راه احراز مسجد جامع
۱۶۷۹. از چه راه‌هايى می‌توان مسجد جامع بودن جايى را احراز نمود؟
ج. مسجديت يا جزئيت براى آن به علم، يا شيوع مفيد علم، يا اطمينان، يا به بينه، يا به حكم حاكم شرع ثابت می‌شود و در خبر دادن عدل واحد تأمل است و مسجد جامع مسجدى است كه اكثر اهالى شهر در آنجا نماز می‌خوانند؛ هرچند از آن محل هم نباشند.
مسجد جامع متروک
۱۶۸۰. برخى از مسجدهاى جامع در شهرها، در قديم مركزيت و جامعيت داشته و فعلاً به حالت نيمه‌متروک درآمده و جامعيت خود را از دست داده است؛ هرچند هنوز به آن مسجد جامع اطلاق می‌شود و در عوض مسجدهاى بزرگ با مركزيت بيشترى ساخته شده است، آيا اعتكاف در اين‌گونه مساجد جديدالتأسيس، بدون عنوان مسجد جامع صحيح است؟
ج. بايد عنوان مسجد جامع صدق كند.
تعدد مسجد جامع
۱۶۸۱.اگر مسجد جامع در شهر متعدد باشد، حكم اعتكاف چيست؟
ج. در صورت تعدد مخيّر است در هر يک از آن مساجد اعتكاف نمايد.
اعتكاف در مسجد جمكران
۱۶۸۲. آيا اعتكاف در مسجد مقدس جمكران صحيح است؟
ج. صحيح نيست، چون مسجد جامع شهر نيست.
اعتكاف در مسجد دانشگاه
۱۶۸۳. آيا اعتكاف در مسجد دانشگاه صحيح است؟
ج. صحيح نيست و مسجد جامع شهر به‌حساب نمی‌آيد.
اعتكاف در محل مشخص شده جهت ديگرى
۱۶۸۴. اگر فردى گوشه مشخصى از مسجد را جهت اعتكاف خود معين نمايد و فرد ديگرى در آنجا معتكف شود، آيا اعتكاف فرد دوم بايد با اجازه فرد اول باشد؟ و در صورت عدم رضايت او، آيا اعتكاف وى باطل است؟
ج. اجازه از فرد اول لازم است و در صورتى كه او را از آن مكان رانده و وى از آنجا اعراض كرده و به‌جاى ديگر رفته، بنابر اقوى اعتكاف او صحيح است، همچنين اگر به‌جاى ديگر نرفته؛ ولى مكان منحصر در اين جاى غصب شده نيست كه در اين صورت نيز اعتكاف صحيح می‌باشد؛ اما اگر امكان اعتكاف منحصر در مكان غصب شده باشد و آن فرد نيز از آن مكان اعراض ننموده باشد، اعتكاف باطل است.
موارد جواز خروج معتكف
۱۶۸۵. در چه مواردى جايز است معتكف از مسجد خارج شود؟
ج. معتكف می‌تواند براى اداى شهادت، تشييع جنازه، نماز جماعت، ضروريات عرفى يا شرعى، واجب يا مستحب خارج شود، به‌شرط اكتفا به قدر ضرورت و عدم فصل طولانى كه به اعتكاف اخلال وارد سازد؛ و ضابطه آن هر چيزى است كه خروج براى آن عقلاً يا شرعاً يا عادتاً لازم بوده و از امور واجب يا راجح باشد، چه امور دنيايى يا آخرتى، چه در ترک آن ضرر متوجه او بشود يا نه.
شركت در نماز جمعه و جماعت
۱۶۸۶. آيا معتكف می‌تواند جهت امامت و يا مأموم شدن در نماز جمعه و جماعت، از مسجد خارج شود؟
ج. بله، فى‌الجمله می‌تواند. (نک: جامع‌المسائل، ج۲، ص۴۴)
خارج شدن جهت درس
۱۶۸۷. آيا اگر تحصيل علم واجب باشد، فرد معتكف می‌تواند جهت شركت در دروس ساعاتى را از مسجد خارج شود؟
ج. اشكال ندارد، ولكن بايد به‌حدی نرسد كه صورت اعتكاف محو شود.
خروج جزئی از مسجد
۱۶۸۸. اگر انسان براى ملاقات نزديكان ـ در حد چند دقيقه ـ از مسجد خارج شود، آيا به پيوستگى اعتكاف او خدشه وارد می‌شود؟
ج. خير.
طولانى شدن خروج ضرورى از مسجد
۱۶۸۹. اگر كسى به‌جهت ضرورت از مسجد خارج شود و خروج او به‌علتى طولانى شود، آيا به اعتكاف او ضرر می‌رساند؟
ج. اگر خروج كسى در موارد ضرورت طول بكشد، به‌گونه‌ای‌كه صورت اعتكاف محو شود، اعتكاف او باطل است.
خروج از مسجد به‌علت فراموشى
۱۶۹۰. اگر كسى از روى فراموشى محل اعتكاف را ترک كند، اعتكافش چه حكمى دارد؟
ج. باطل نمی‌شود، مگر اين‌كه زمان خروج طولانى شود، به‌گونه‌ای‌كه از صورت اعتكاف خارج شود، ولى اگر عمداً خارج شود، هر چند مسئله را نمی‌دانسته، اعتكافش باطل می‌شود.
خارج نشدن از مسجد در صورت وجوب خروج
۱۶۹۱. اگر خروج از مسجد از جهت پرداختن دِين و قرض ـ كه پرداخت آن بر او واجب است ـ يا به‌جهت رفتن به كار ديگر كه اداى آن متوقف بر خروج از مسجد است، بر او واجب باشد؛ ولى از مسجد خارج نشود، آيا مرتكب عمل حرامى شده و آيا اعتكاف او باطل است؟
ج. اگرچه كار حرامى كرده است، ولى اعتكاف او صحيح است.
نگاه شهوت‌آلود در اعتكاف
۱۶۹۲. آيا لمس همراه با ريبه و شهوت در ايام اعتكاف ـ نسبت به جنس موافق يا مخالف ـ موجب باطل شدن اعتكاف می‌گردد؟
ج. لمس و تقبيل (بوسيدن) با شهوت، بنابر احتياط حرام و مبطل است.
آيا استعمال عطر و ادكلن در اعتكاف
۱۶۹۳. آيا استعمال عطر و ادكلن براى فرد معتكف اشكال دارد؟
ج. بوييدن عطر و گل جهت لذت بردن از آنها در اعتكاف حرام است.
استعمال عطر جهت نماز
۱۶۹۴. اگر معتكف جهت استحباب استفاده از عطر، در نماز خود را معطر كند (نه براى لذت بردن از بوى آن)، آيا مرتكب عمل حرامى شده است؟
ج. ظاهراً اگر بوييدن صادق نباشد، حرام نيست.
مباحثه علمى در حال اعتكاف
۱۶۹۵. اگر مباحثه علمى در حال اعتكاف به جروبحث منجر شود، آيا موجب باطل شدن اعتكاف است؟
ج. اگر براى غلبه بر خصم و امر باطل باشد جايز نيست و اگر به قصد اظهار حق و رد كردن فرد مقابل از خطا باشد، مانعى ندارد.
خريد و فروش در حال اعتكاف
۱۶۹۶. اگر معتكف خريد و فروش نمايد، آيا معامله و اعتكاف او باطل است، يا فقط مرتكب فعل حرامى شده است؟
ج. معامله باطل نيست، ولى حرام است و على‌الاحوط باطل‌كننده اعتكاف هم هست؛ به معناى مراعات احتمال صحت و بطلان هر دو.
انجام غسل در مسجد
۱۶۹۷. آيا غسل كردن معتكف در مسجد اشكال دارد؟ و آيا فرقى بين غسل جنابت و غسل‌هاى مستحبی ديگر وجود دارد؟
ج. انجام غسل در مسجد مانعى ندارد، به‌شرط آن‌كه مسجد آلوده نشود و فرقى هم بين غسل‌ها نيست، و در صورت لزوم غسل جنابت، اگر خروج از مسجد ممكن است، بيرون مسجد غسل مى‌كند، به تفصيلى كه در مقدار زمان و مسجدين و غير آن در جاى خود مذكور است. (نک: جامع‌المسائل، ج۲، ص۴۱).
انصراف از اعتكاف
۱۶۹۸. آيا معتكف می‌تواند از اعتكاف منصرف شود؟
ج. برگشت و انصراف از اعتكاف در واجب معين و همچنين در غير معين، بعد از تمام شدن دو روز جايز نيست و منظور از دو روز غروب روز دوم است و در صورتى كه هنگام نيت اعتكاف، شرط رجوع داشته است، می‌تواند هر وقت خواست ـ بنا به تفصيلى كه در جواب‌هاى قبلى گذشت ـ از اعتكاف دست بردارد؛ هرچند روز سوم هم باشد.
اعتكاف در يک ماه
۱۶۹۹. اگر كسى نذر کند یک ماه را معتكف شود، آيا شب اول هم جزو همان يک ماه است؟
ج. بلى، شب اول ماه، جزو ماه است. (براى توضيح بيشتر به جامع‌المسائل، ج۲، ص۴۱، م۹ رجوع شود)
نقصان ماه از سى روز
۱۷۰۰. اگر كسى نذر كند یک ماه را اعتكاف نمايد و ماه ناقص باشد، آيا بايد روز سی‌ام را هم بگيرد يا نه؟
ج. با تمام شدن ماه، وظيفه تمام می‌شود و اعتكاف روز سى‌ام از آخر واجب نيست، اگرچه احوط است.
اعتكاف يک ماه جداجدا
۱۷۰۱. اگر كسى نذر كند به مقدار يک ماه معتكف شود، آيا می‌تواند اعتكاف‌هاى متفرق و پراكنده انجام دهد، يا بايد يک ماه به‌هم‌پيوسته باشد؟
ج. اگر نذر یک ماه بين‌الهلالين كرده است، پى‌درپى بودن واجب است و در غير اين صورت می‌تواند متفرق معتكف شود؛ يعنى سه‌روز، سه‌روز معتكف شود تا سى روز.
قضاى اعتكاف نذرى
۱۷۰۲. اگر نذر كند ايام معينى را معتكف شود و از آن ايام معين تخلف كند، آيا قضاى آن بر او واجب است يا خير؟
ج. قضا بر او واجب است.
اعتكاف در دو مسجد
۱۷۰۳. آيا در اعتكاف، وحدت مسجد شرط است؟ اگر دو مسجد به هم متصل باشند چطور؟
ج. بلى، وحدت مسجد شرط است، مگر در صورت اتصال زمين آن دو مسجد به يكديگر كه می‌تواند در هر كدام باشد؛ هرچند در نيت يكى را معين كرده، بنابر اظهر.
زيارت بين اعتكاف
۱۷۰۴. اگر كسى در مسجد اعظم قم و يا مسجدهاى اطراف مضجع مطهر امام رضا ـ عليه‌السلام ـ معتكف شود، آيا در كوتاه‌مدت يا بلندمدت می‌تواند كنار قبر حضرت رضا ـ عليه‌السلام ـ و يا حضرت معصومه ـ سلام‌اللّه‌عليها ـ به عبادت و زيارت بپردازد؟ و زيارت او خروج از مسجد محسوب می‌شود؟
ج. می‌تواند زيارت كند، به‌حدى كه صورت اعتكاف محو نشود.
بام و زير زمين مسجد
۱۷۰۵.مكان‌هايى همچون بام و زير زمين مسجد كه شک داريم جزو مسجد است يا نه، آيا می‌توان در حين اعتكاف به آنجا رفت؟
ج. در حال اعتكاف نزول به سرداب (زيرزمين) مسجد و رفتن به بام مسجد جايز است، ولى مقدار اضافى اگر جزئيتش مشكوک باشد، رفتن به آنجا جايز نيست. (نک: جامع‌المسائل، ج۲، ص۴۰ و ۴۹)
اعتكاف بچه مميّز
۱۷۰۶. آيا اعتكاف بچه مميّز صحيح است؟
ج. صحيح است.
جنابت معتكف
۱۷۰۷. اگر معتكف در مسجد جنب شود، چه بايد بكند؟
ج. بايد فوراً غسل را به‌جا آورد، بنابراين اگر غسل در داخل و خارج مسجد ممكن است و غسلِ در مسجد محتاج به توقف و مكث در مسجد است، فوراً خارج شود و در خارج غسل كند و در دو مسجد پيامبر ـ صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ـ و مسجدالحرام با تيمم خارج شود.
لمس و بوسيدن باشهوت همسر در اعتكاف
۱۷۰۸. آيا لمس و بوسيدن همسر با شهوت، در حال اعتكاف اشكال دارد؟
ج. بنابر احتياط واجب حرام است.
تفاوت وظيفه معتكف و محرم
۱۷۰۹. آيا آنچه بر محرم حرام است، بر معتكف هم حرام است؟
ج. محرمات احرام بر معتكف حرام نيست، مگر بعضى از محرمات.
باطل شدن اعتكاف بر اثر باطل شدن روزه
۱۷۱۰. آيا اگر روزه كسى باطل شود، اعتكاف او نيز باطل می‌گردد؟
ج. بلى، باطل می‌شود.
محرمات اعتكاف
۱۷۱۱. اگر معتكف مرتكب فعل حرامى شود كه روزه را باطل نمی‌كند، اعتكاف او چه حكمى دارد؟
ج. محرمات اعتكاف هر چند روزه را باطل نكند، اعتكاف را باطل می‌كند بنابر احتياط؛ ولى در غير جماع، ترک احتياط نشود به اين‌كه تمام كند و قضا كند؛ و باطل كردن محرمات در صورتى است كه از روى عمد باشد، نه سهو و غفلت، و محرماتى كه جزو محرمات اعتكاف نيست، ضرر به صحت اعتكاف نمی‌زند.
جماع در اعتكاف
۱۷۱۲. آيا باطل كردن اعتكاف به‌وسيله جماع يا ساير محرمات، كفاره دارد؟ و اگر كفاره دارد، آيا كفاره‌اش مانند كفاره ماه رمضان است؟
ج. بلى، جماع كفاره دارد و كفاره‌اش كفاره ماه رمضان است، اما در ساير محرمات كفاره نيست، اگرچه احوط است.
۱۷۱۳. اگر اعتكاف در ماه رمضان باشد يا هم زمان با قضاى روزه ماه رمضان باشد و بنابر فرض با جماع، اعتكاف و روزه باطل شود، چه حكمى دارد؟
ج. اگر اعتكاف او در رمضان باشد و جماع كند، كفاره ابطال روزه ماه رمضان با كفاره باطل كردن اعتكاف، جمع و متعدد می‌شود و كفاره باطل كردن روزه قضاى رمضان در صورتى است كه آن عمل بعد از ظهر باشد.
۱۷۱۴. اگر نذر كند در ماه رمضان معتكف شود، سپس در ماه رمضان روزه‌اش را با جماع باطل كند، چه حكمى دارد؟
ج. در فرض سؤال سه كفاره بر او واجب است، كفاره باطل كردن روزه ماه رمضان، كفاره شكستن نذر و كفاره باطل كردن اعتكاف با جماع.
اعتكاف بيمار
۱۷۱۵. آيا بيمار و كسى كه روزه برايش ضرر دارد، می‌تواند معتكف شود؟ و اگر در حال اعتكاف باشد، ولى روزه بگيرد ثوابى می‌برد؟
ج. نمی‌تواند معتكف شود و ثواب اعتكاف هم نمی‌برد.
قرص خوردن زن جهت شركت در اعتكاف
۱۷۱۶. آيا زن می‌تواند جهت شركت در اعتكاف، براى جلوگيرى از عادت ماهيانه قرص مصرف نمايد؟
ج. اگر برايش ضرر نداشته باشد، اشكال ندارد.
مرگ معتكف
۱۷۱۷. اگر معتكف در بين اعتكاف واجب يا مثل آن بميرد، آيا قضاى آن بر ولى او واجب است؟
ج. ظاهر، وجوب قضاى روزه است، اگر به غير اعتكاف واجب شده است و همچنين وجوب قضاى روزه و اعتكاف است اگر روزه در حال اعتكاف را نذر كرده بود و تمكن از قضا داشته و انجام نداده تا مرده است. اما اگر روزه براى اعتكاف واجب شده، پس وجوب قضاى آن بر ولى محل اشكال است.
