مستدرک المستدرک!

شنیدم مرحوم حجت کتابی تصنیف می‌کرده به نام مُسْتَدْرَک‌الْمُسْتَدْرَک. بنده به گمانم روایت یا روایاتی را در همین مدارکی که مستدرک‌الوسائل از آنها نقل می‌کند، دیده‌ام که در خود مستدرک نیست. چقدر فرق است بین تألیف یک نفر و یک گروه!

از بیان سید نعمت‌الله جزایری١ رحمه‌الله درباره بحارالانوار مرحوم مجلسی ـ که می‌فرماید: نخودی در این آش می‌ریختیم ـ معلوم می‌شود که فرد یا افرادی به مرحوم مجلسی در تألیف بحارالانوار کمک می‌کردند.

• ١. عالم بزرگ، نعمت‌اللّه‌بن‌عبداللّه موسوی تستری جزائری (۱۰۵۰ ـ ۱۱۱۲) رحمه‌اللّه، صاحب تألیفات بسیار که الانوارالنعمانیة، و زهرالربیع از معروف‌ترین مؤلّفات اوست.