واجبات طواف هفت تاست:
«۵۰۰» طواف باید از برابر «حجر الاسود»۱ آغاز میشود و میتوانند به خاطر اطمینان مقداری از قبل از آن شروع به حرکت نمایند، و نیت آنها این باشد که طواف آنها از ابتدای حجر الاسود، آغاز شود. هر چند که بنا بر اقوی اگر به گونهای باشد که عرفاً بگویند که طواف از حجر الاسود شروع شده است، کافی است.
«۵۰۱» یک مسأله: کسی که اشتباهاً طواف را از غیر حجر الاسود شروع نماید مثلًا از رکن یمانی شروع کند و بعد از طواف یا بعد از سایر اعمال متوجه شود، در صورتی که کمبود آن را تا حجر الاسود جبران نماید طوافش صحیح است.
«۵۰۲» هر دوری به حجر الاسود ختم شود و در دور آخر نیز همان طور که گذشت مقداری از حجر الاسود بگذرد تا اطمینان پیدا نماید که دور را به پایان رسانیده است.
«۵۰۳» کعبه معظّمه باید در همه احوال طواف، در طرف چپ طواف کننده باشد؛ و میزان آن صدق عرفی است هم چنان که از عمل حضرت پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله که سواره طواف مینمودند، این مطلب استفاده میشود.
«۵۰۴» شخصی که کودک را در بغل گرفته و طواف میدهد، شانه چپ کودک نیز حتی الامکان به طرف کعبه باشد.
«۵۰۵» چنانچه طواف کننده در حال طواف بدون عمد، طرف جلوی او یا پشت سرش یا طرف راست او به طرف کعبه معظّمه شد، آن مقدار از طواف محسوب نمیشود و واجب است همان جزء را اعاده نماید.
«۵۰۶» «حجر اسماعیل علیه السلام» در حال طواف، باید داخل محدوده طواف باشد و طواف کننده داخل آن نرود و اگر طواف از داخل آن صورت گیرد، باطل است.
«۵۰۷» ۱. هر گاه طواف کننده در بین طواف داخل «حجر اسماعیل علیهالسلام» برود، آن دور باطل است و لازم است اعاده شود و تدارک، از موضعی که داخل حجر رفته کفایت نمیکند و بهتر آن است که بعد از آن اصل طواف را نیز اعاده کند و هم چنین است بالا رفتن بر دیوار حجر بلکه احوط این است که در حال طواف دست بر دیوار حجر نگذارد.
«۵۰۸» ۲. اگر کسی یک دور طواف را از درون حجر اسماعیل علیهالسلام انجام داده باشد و بقیه اعمال را بهجا آورده باشد، باید آن دور و نماز طواف را اعاده کند و احتیاطاً سعی و تقصیر را هم اعاده کند.
«۵۰۹» ۳. اگر در ابتدا نیت طواف کننده بر طواف اصل بیت بوده و «حجر اسماعیل علیهالسلام» داخل نیت او نبوده در این صورت اگر چه در یک دور داخل حجر شده لکن اعاده اصل طواف، موافق احتیاط است.
«۵۱۰» محدوده طواف باید بین مقام ابراهیم علیهالسلام و خانه خدا باشد، یعنی از هر طرف این مسافت در نظر گرفته شود؛ و مسافت آن بیست و شش ذراع و نیم حدود ۱۲/۵ متر برآورد شده است که در محدوده حجر اسماعیل علیهالسلام تنها شش ذراع و نیم یعنی حدود سه متر باقی میماند.
«۵۱۱» ۱. اگر در حال طواف شک کند که از محدوده طواف خارج شده یا نه، بنا بگذارد که خارج نشده و طواف او صحیح است.
«۵۱۲» ۲. افرادی که در این محدوده نتوانند طواف نمایند، یا طواف برای آنها مشقت داشته باشد، به اندازه توانایی، لازم است مراعات احتیاط را بنمایند و حتی الامکان طواف را در اوقات خلوت و توانایی انجام دهند و در صورتی که این امر هم ممکن نشد بنا بر اقرب جایز است که از نزدیکترین فاصله ممکن به ملاحظه هر طرف طواف نمایند.
«۵۱۳» ۳. اگر طواف کننده بدون عذر از محدوده طواف خارج شود، اگر پی در پی بودن عرفی از بین برود، طوافش باطل است؛ و چنانچه پی در پی بودن فوت نشود، واجب است که آن را تمام نماید.
«۵۱۴» طواف باید در بیرون کعبه معظّمه انجام شود؛ پس برآمدگی اطراف خانه که دور تا دور خانه کعبه را احاطه کرده که به آن «شاذروان» میگویند بنا بر احوط از جمیع جوانب، جزء کعبه معظّمه محسوب میشود و طواف کننده نباید از روی آن طواف نماید.
«۵۱۵» ۱. هر گاه طواف کننده از محدوده طواف بیرون برود و داخل خانه کعبه شود، یا بالای شاذروان برود، اگر پی در پی بودن عرفی طواف بههم نخورده باشد، از همان موضعی که طواف را قطع نموده بوده، آن را تمام میکند؛ و اگر پی در پی بودن عرفی قبل از اتمام چهار دور به هم خورده باشد، طواف را دوباره از سر میگیرد و اگر بعد از اتمام چهار دور به هم خورده باشد، احوط آن است که همین طواف را تمام نماید، سپس اعاده کند.
«۵۱۶» ۲. هر گاه طواف کننده هنگام طواف روی بلندی اطراف خانه کعبه (شاذروان) رفت، آن مقدار از طواف که روی «شاذروان» بوده باطل است و اعاده آن لازم است؛ و احتیاط آن است که هنگام طواف دست خود را از طرف «شاذروان» به دیوار کعبه یا ارکان آن دراز ننماید.
«۵۱۷» آن که طواف هفت دور باشد و کمتر از هفت دور کافی نیست و بیشتر از هفت دور عمداً، طواف باطل است؛ و نیز باید در حالت اختیار به صورت پی در پی انجام شود.
«۵۱۸» چنانچه کسی بدون عذر، طواف را قطع نماید، اگر موالات آن بههم خورده باشد، طوافش باطل است و اگر نه واجب است همان را تمام نماید.
«۵۱۹» اگر کسی به جهت عذر مانند مریضی و امثال آن طواف را قطع نماید دو حالت دارد:
اگر موالات طواف بههم خورده و قبل از تمام نمودن دور چهارم باشد، طواف باطل است.
و اگر بعد از دور چهارم باشد چنانچه قدرت بر اتمام دارد، اتمام مینماید؛ و اگر قدرت ندارد بنا بر احوط صبر کند تا وقت طواف تنگ شود۲ که اگر تا آن زمان قادر نشد او را بر دوش طواف دهند تا طواف را تمام کند؛ و اگر ممکن نباشد مباشرت خودش جهت تمام نمودن طواف، نائب بگیرد.
«۵۲۰» طوافکننده میتواند جهت عیادت مریض یا انجام حاجت خود یا حاجت برادر دینی از محدوده طواف بیرون برود ولی:
اگر طواف او واجب باشد و پی در پی بودن عرفی بههم خورده و کمتر از چهار دور بهجا آورده، طواف را اعاده نماید. اگر چهار دور را بهجا آورده، احتیاط واجب آن است که با فوت موالات طواف را تمام نماید و بعد از آن اعاده نماید.
«۵۲۱» نشستن جهت استراحت و رفع خستگی در اثنای طواف:
بعد از دور چهارم مطلقاً مانعی ندارد.
قبل از دور چهارم، نیز جایز است ولی اگر به اندازهای باشد که پی در پی بودن طواف از بین برود، طواف باطل میشود.
«۵۲۲» مواردی که بین طواف، نماز جماعت بر پا میشود و طواف قطع میشود؛ اگر موالات عرفیه بههم نخورده باشد یا بعد از شوط چهارم باشد از هر جا قطع کرده اتمام کند، ولی اگر قبل از اکمال شوط چهارم بوده و موالات به هم خورده آن را اعاده نماید.
«۵۲۳» زمانی که مأمورین نظافت در کنار خانه کعبه معظّمه به نظافت، میپردازند و طواف در داخل محدوده، ممکن نیست، طواف کننده، در کناری قرار میگیرد تا بعد از تمام شدن کار آنها، از همان جا که طوافش را قطع کرده آن را ادامه دهد.
«۵۲۴» ۱. طواف باید با اختیار و توسط خود طواف کننده صورت گیرد؛ پس اگر او را حرکت دهند به نحوی که سلب اختیار شود کافی نیست؛ ولی اگر درحالیکه جمعیت حرکت دارد، خود او با قصد و اختیار به حرکت آنها حرکت مینماید، مانعی ندارد.
۲. اگر شخصی در حال طواف در شوط پنجم یقین کند که چند متر در شوط اول و چند متر در شوط سوم بدون اختیار حرکت کرده است، دو شوط کامل به احتمال این که برای اتمام طواف لازم باشد انجام میدهد و طواف او صحیح است.