مشخص کردن وقت ظهور

در تفسیر برهان سید هاشم بحرانی رحمه‌الله در ذیل آیه شریفه «المص»١ و نیز در غایةالمرام٢ به مناسبتی درباره وقت و علائم ظهور روایت مشکلی به حساب حروف نقل می‌کند که با قواعد نظری عقلی باید بررسی شود، و در آخرش دارد: «فَافْهَمْ ذلِک وَ اکتُمْهُ إِلا مِنْ أَهْلِهِ؛ پس آن را بفهم و جز از اهلش نهان کن».٣

 اگر این روایت وضعیاتش (از حیث صدور، روایت و سند) درست باشد از آن استفاده می‌شود که: «کذِبَ الْوَقّاتُونَ»۴ یعنی مشخص‌کنندگان وقت ظهور، برای غیر اهل، دروغگو هستند، نه به‌طور مطلق. این روایت روز و ماه و سال و محل و ساعت ظهور را یک جا بیان می‌کند. بنده روایتی نظیر این روایت که به این صورت حساب و شماره سال و... را ذکر نموده باشد، ندیده‌ام. حسابی هم از تاریخ انقراض بنی‌العباس تا زمان ظهور برای راوی بیان کرده که خیلی زحمت می‌خواهد که انسان از آن نتیجه مطلوب را بگیرد. می‌فرماید: در فلان سال حکومت بنی‌امیه زائل می‌شود، راوی می‌گوید: تصدیقش را فهمیدم و... اگر کسی بتواند در این روایت زحمت بکشد، حتی سال و ماه و... را به دست می‌آورد منتهی محتاج اعمال دقت و فکر و قرائن عقلیه است.

سؤال: حضرتعالی از آن روایت چه سالی را به دست آورده‌اید؟

جواب: روی حسابی که بنده به دست آورده‌ام احتمال می‌دهم بین سال‌های ۱۴۱۴ یا ۱۴۱۵ یا ۱۴۱۶ ه‍.ق. مستقر باشد. شاید مقدمه و زمینه ظهور در آن سال‌ها فراهم شود، چنان‌که سال انقراض حکومت بنی‌امیه را تعیین می‌کند که بعد از سی سال اتفاق افتاده، و آن سال که تعیین شده سال مقدمه انقراض و تزلزل حکومت آن‌هاست، نه انقراض فعلی. نقل کردند: یکی از علما که مدت‌هاست وفات کرده فرموده است: ظهور آن حضرت در سال دو چهارده کنار هم، یعنی ۱۴۱۴ ه‍.ق. است.

• ١. اعراف: ۱.
• ٢. ر.ک: بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۰۶؛ ج۸۹، ص۳۸۳، به نقل از تفسیر عیاشی، ج۲، ص۳ و ۲۰۲.
• ٣. این عبارت در متن حدیث در آدرس‌های گذشته، به این صورت آمده است: «فَافْهَمْ ذلِک وَعِهِ وَاکتُمْهُ».
• ۴. کافی، ج۱، ص۳۶۸؛ بحارالانوار، ج۴، ص۱۳۲؛ ج۵۲، ص۱۰۳، ۱۱۱، ۱۱۷، ۱۱۸ و ۱۱۹؛ ج۵۳، ص۱۸۰ و ۱۸۴؛ ج۷۵، ص۳۸۰؛ احتجاج، ج۲، ص۴۶۹؛ اعلام‌الوری، ص۴۵۱ و ۴۵۲؛ الخرائج، ج۱، ص۱۷۸؛ ج۳، ص۱۱۱۳؛ غیبة، شیخ طوسی، ص۲۹۰، ۴۲۵ و ۴۲۶، غیبة، نعمانی، ص۲۸۹ و ۲۹۴؛ کشف‌الغمة، ج۲، ص۵۳۱؛ کمال‌الدین، ج۲، ص۴۸۳؛ منتخب‌الأنوار، ص۱۲۲.