استصحاب عقلایی ؛ بطلان دور

خود بنده هم از مرحوم سید [ابوالحسن] اصفهانی (رحمه‌الله) شنیدم در درس که [کسی] گفت: مثلاً یک سال گذشته است از آن [موضوع، آیا] ما می‌توانیم استصحاب بکنیم آنی را که قبل از یک سال حادث [شده] است، به بقائش تا این سال آینده؟ ایشان گفت: چنین استصحابی عقلایی نیست!
یکی از افاضل کسانی که در درس بودند و با ایشان نسبت هم داشتند (یعنی خودشان حالا نیستند و وفات کرده‌اند؛ خدا رحمتشان کند) گفت: چه کار داریم به عقلا! چیزی که مدرکش تعبد استصحابی است، عقلایی باشد یا نباشد، چه اهمیتی دارد؟!
این هم کلام ایشان که بنده خودم از او شنیدم که چنین استصحابی، عقلایی نیست. معلوم می‌شود استصحاب، عقلایی و غیر عقلایی دارد.

*****

میرزا محمدتقی شیرازی رحمه‌الله نقل شده که دو ساعت دربارۀ بطلان دور با مرحوم آخوند ملا کاظم [خراسانی] مباحثه می‌کند. آخوند، ادله زیادی برای بطلان دور می‌آورد. ایشان [میرزا محمدتقی] ساکت می‌شود تا [آخوند] تمام ادله‌اش را خلاص می‌کند. آخوند دیگر تقریباً مثل اینکه یقین می‌کرده است که این‌همه ادله را آورده و ایشان ساکت بود، پس معلوم می‌شود نخیر، دیگر کشتم [و پیروز شدم و] کار را درست کردم. بعد از [آوردن] همۀ ادله که [میرزا محمدتقی] ساکت بود، ایشان می‌فرمود: و یُمکن اَن یُقال... . از اول تا به آخرِ این ادله را اشکال می‌کرد [و جواب می‌داد].