جواب امام زین‌العابدین علیه‌السلام به اعتراض یزید

در زمان اسارتِ اهل‌بیت سیدالشهدا علیه‌السلام، یزید دید در دست امام‌ سجاد علیه‌السلام تسبیحی است که حضرت آن را می‌چرخاند؛ لذا به امام علیه‌السلام اعتراض کرد که چرا کار بیهوده انجام می‌دهی؟! امام‌ سجاد علیه‌السلام فرمود: «از پدرم شنیدم که جدم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم «کان إِذا أَصْبَحَ وَ أَمْسی یقُولُ: أَللهُم إِنی أَصْبَحْتُ وَ أَمْسَیتُ أُسَبّحُک وَ أُمَجّدُک و اُحَمِّدُکَ وَ اُهَلِّلُکَ وَ اُکَبِّرُکَ بِعَدَدِ ما أُدِیرُ بِهِ سُبْحَتِی» (رسول‌ خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم هر صبح و شام می‌فرمود: خداوندا، صبح و شام کردم درحالی‌که تسبیح و تمجید و ستایش و تهلیل و تکبیر تو را می‌گویم به تعداد گرداندن تسبیحم). و سپس تسبیح خود را می‌گرداند. هرکس این کار را انجام دهد، برای او اجر تسبیح نوشته می‌شود و نیز برای او مایه‌ فَرَج و گشایش است.۱

• ۱. «رُوِيَ أَنَّهُ لَمَّا حُمِلَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ علیه‌السلام إِلَى يَزِيدَ عَلَيْهِ اللَّعْنَةُ هَمَّ بِضَرْبِ عُنُقِهِ فَوَقَّفَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ هُوَ يُكَلِّمُهُ لِيَسْتَنْطِقَهُ بِكَلِمَةٍ يُوجِبُ بِهَا قَتْلَهُ وَ عَلِيٌّ علیه‌السلام يُجِيبُهُ حَسَبَ مَا يُكَلِّمُهُ وَ فِي يَدِهِ سُبْحَةٌ صَغِيرَةٌ يُدِيرُهَا بِأَصَابِعِهِ وَ هُوَ يَتَكَلَّمُ فَقَالَ لَهُ يَزِيدُ عَلَيْهِ مَا يَسْتَحِقُّهُ: أَنَا أُكَلِّمُكَ وَ أَنْتَ تُجِيبُنِي وَ تُدِيرُ أَصَابِعَكَ بِسُبْحَةٍ فِي يَدِكَ فَكَيْفَ يَجُوزُ ذَلِكَ؟ فَقَالَ علیه‌السلام: حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ جَدِّي صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم: أَنَّهُ كَانَ إِذَا صَلَّى الْغَدَاةَ وَ انْفَتَلَ لَا يَتَكَلَّمُ حَتَّى يَأْخُذَ سُبْحَةً بَيْنَ يَدَيْهِ فَيَقُولُ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَصْبَحْتُ أُسَبِّحُكَ وَ أُحَمِّدُكَ وَ أُهَلِّلُكَ وَ أُكَبِّرُكَ وَ أُمَجِّدُكَ بِعَدَدِ مَا أُدِيرُ بِهِ سُبْحَتِي. وَ يَأْخُذُ السُّبْحَةَ فِي يَدِهِ وَ يُدِيرُهَا وَ هُوَ يَتَكَلَّمُ بِمَا يُرِيدُ مِنْ غَيْرِ أَنْ يَتَكَلَّمَ بِالتَّسْبِيحِ وَ ذَكَرَ أَنَّ ذَلِكَ مُحْتَسَبٌ لَهُ وَ هُوَ حِرْزٌ إِلَى أَنْ يَأْوِيَ إِلَى فِرَاشِهِ فَإِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ الْقَوْلِ وَ وَضَعَ سُبْحَتَهُ تَحْتَ رَأْسِهِ فَهِيَ مَحْسُوبَةٌ لَهُ مِنَ الْوَقْتِ إِلَى الْوَقْتِ فَفَعَلْتُ هَذَا اقْتِدَاءً بِجَدِّي صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم؛ روایت شده هنگامی که علی‌بن‌حسین علیهماالسلام را نزد یزید که لعنت بر او باد، بردند، تصمیم داشت گردنش را بزند، پس او را در برابر خود ایستاده نگه داشت و با او سخن می‏‌گفت تا او سخنی بگوید و به بهانۀ آن کشتنش را واجب کند. علی علیه‌السلام پاسخ را مطابق پرسش می‌‏داد و در دستش تسبیح کوچکی بود که آن را می‏‌چرخاند و سخن می‏‌گفت. یزید ـ که بر او باد هر چه مستحق آن است ـ گفت: من با تو سخن می‏‌گویم و تو پاسخم می‏‌دهی و تسبیحی در دستت می‏‌چرخانی؟! چگونه این کار جایز است؟! او علیه‌السلام فرمود: پدرم از جدم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برایم فرمود که هرگاه نماز صبح را می‏‌خواند و نافله به‌ جا می‌آورد، با کسی سخن نمی‌‏گفت تا تسبیح را برمی‏داشت و می‏‌فرمود: «بار خدایا، من صبح کردم و تو را تسبیح و ثنا و تهلیل و تکبیر و تمجید می‏‌گویم به عدد آنچه که تسبیحم را می‏‌چرخانم» و تسبیح را در دستش می‏‌چرخاند و هرچه می‏‌خواست، سخن می‏‌گفت، بدون آنکه با تسبیح ذکر بگوید و می‏‌فرمود: همین برایش [ذکر] حساب می‌‏شود و حرزی است تا وقتی که به بستر خود رود. و هنگامی که به بستر می‏‌رفت، مانند همین کلام را می‌‏گفت و تسبیح را زیر سر خود می‏‌گذاشت، پس برایش از این وقت تا وقت بعدی [ذکر] حساب می‏شد. من هم به پیروی از جدم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم این کار را کردم»؛ دعوات راوندی، ص۶۲ و نیز نک: بحارالانوار، ج۴۵، ص۲۰۰؛ ج۹۸، ص۱۳۶.