در حال بارگیری...
«۷۵۱» بعد از پایان گرفتن اعمال منی، حُجاج باید جهت انجام دادن بقیه اعمال حج، به مکه معظّمه برگردند و طواف حج و نماز آن و سعی را انجام دهند.
«۷۵۲» گر چه جواز تأخیر طواف، بعد از روزهای تشریق (یازدهم و دوازدهم و سیزدهم) بلکه تا آخر ماه ذی الحجه، بعید نیست؛ لکن احتیاط مستحب آن است که طواف حج از روز یازدهم ذی الحجة، تأخیر نشود.
«۷۵۳» مقدم نمودن طواف و نماز آن و سعی، بر وقوف عرفات و مشعر بنا بر مشهور و اظهر در حالت عادی جایز نمی‌باشد ولی برای افرادی جایز شمرده شده است:
«۷۵۴» الف. افرادی که می‌دانند یا احتمال عقلایی می‌دهند که هنگام بازگشت از منی قدرت بر انجام دادن این اعمال را ندارند؛ می‌توانند اعمال را مقدم نمایند، حتّی طواف نساء بنابر مشهور و اظهر؛ پس افراد پیر، یا زنی که می‌ترسد که در آن زمان حیض شود، و امثال آنها می‌توانند اعمال مکه را بر وقوف عرفات و مشعر، مقدم نمایند؛ و احوط آن است که اگر بعد از به‌جا آوردن آن اعمال برای آنها ممکن شد، در ایام تشریق یا تا آخر ذی الحجة، اعاده نمایند؛ و اگر ممکن نشد بنا بر احوط نائب بگیرند، و اگر می‌دانند که اعاده آن اعمال تا آخر ماه، ممکن نمی‌شود، احوط جمع بین مقدم نمودن اعمال و نائب گرفتن است.
«۷۵۵» ب. کسی که بعد از اعمال منی بازگشت به مکه معظّمه برای او ممکن نباشد، میتواند طواف حج و نماز آن و سعی را بر وقوفین مقدم نماید؛ بلکه مقدم نمودن طواف نساء نیز بنا بر مشهور و اظهر، مانعی ندارد.
اعمال مکه از پنج عمل به ترتیب ذیل، تشکیل می‌شود:
«۷۵۶» ۱. طواف حج از جهت احکام و شرایط کاملًا با طواف عمره که گذشت یکسان می‌باشد فقط از جهت نیت با آن متفاوت است.
«۷۵۷» ۲. اگر کسی خواست علاوه بر نیت قلبی آن را بر زبان آورد میتواند این جمله را بگوید: «هفت شوط طواف حج به‌جا میآورم از حج تمتّع واجب یا مستحب، قربة إلی اللَّه».
«۷۵۸» انجام طواف مستحبی قبل از طواف حج، مانعی ندارد.
«۷۵۹» اگر کسی عارضهای برایش رخ دهد و نتواند طواف نماید مانند زنی که حیض ببیند یا زایمان کند و نتواند تا پاک شدن خود در مکه بماند لازم است برای طواف و نماز، نائب بگیرد و پس از طوافِ نائب و نماز او، خودش سعی را به‌جا آورد.
«۷۶۰» ۱. کسی که طواف و نماز و سعی را به‌جا آورد، بوی خوش نیز بر او حلال می‌شود.
«۷۶۱» ۲. کسی که تقدیم طواف و سعی بر وقوفین برایش جایز باشد هر گاه طواف و سعی نمود تا مناسک منی را به‌جا نیاورد، بوی خوش و سایر محرمات بر او حلال نمی‌شود.
«۷۶۲» ۱. نماز طواف حج کاملًا با نماز طواف عمره یکسان است مگر نیت.
«۷۶۳» ۲. اگر کسی خواست نیت را بر زبان آورد میتواند این جمله را بگوید: «دو رکعت نماز طواف حج تمتع واجب یا مستحب به‌جا میآورم قربة إلی اللَّه».
«۷۶۴» ۱. بعد از پایان یافتن طواف و نماز آن سعی بین صفا و مروه با همان خصوصیاتی که در سعی عمره گذشت، انجام می‌شود.
«۷۶۵» ۲. برای نیت سعی حج میتواند این جمله را بگوید: «هفت شوط سعی حج تمتع واجب یا مستحب انجام می‌دهم قربة إلی اللَّه».
«۷۶۶» ۱. بعد از پایان گرفتن سعی، انجام طواف نساء و نماز آن واجب است.
«۷۶۷» ۲. انجام طواف نساء و نماز آن واجب است ولی از ارکان حج نیست؛ پس ترک عمدی آن دو، موجب بطلان حج نمی‌شود ولی تا کسی طواف نساء و نماز آن را انجام نداده، امور زناشویی بر او حلال نمی‌شود.
«۷۶۸» ۳. طواف نساء و نماز آن از جهت واجبات و احکام و شرایط با طواف و نماز عمره و حج یکسان است مگر از جهت نیت که ذکر خواهد شد.
«۷۶۹» طواف نساء بر همه حجّاج، اعم از مردان و زنان و کودکان، واجب است.
«۷۷۰» ۱. طواف نساء و نماز آن، باید با نیت و با قصد قربت انجام پذیرد به گونه‌ای که در طواف حج و نماز آن گذشت.
«۷۷۱» ۲. کسی که حج نیابی انجام می‌دهد، طواف نساء را از طرف کسی که از طوف او نائب شده به‌جا می‌آورد؛ و اگر نائب، طواف نساء و نماز آن را ترک کند یا صحیح انجام ندهد، امور زناشویی بر خود او حلال نمی‌شود.
«۷۷۲» ۱. زمان انجام دادن طواف نساء، بعد از انجام دادن سعی است و جلوتر از آن عمداً، کافی نیست مگر در حال ضرورت و ترس حیض که تقدیم آن در این فرض بر سعی جایز است و اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله آن را جلوتر انجام داد بنا بر اظهر کافی است و اعاده لازم ندارد.
«۷۷۳» ۲. طواف نساء و نماز آن، لازم نیست بلا فاصله بعد از سعی واقع شود و تأخیر آن دو به هر اندازه جایز است ولی تا انجام نشده، امور زناشویی، حلال نمی‌شود.
«۷۷۴» ۳. کسی که به خاطر عذر، طواف نساء و نماز آن را قبل از وقوفین به‌جا می‌آورد تا وقتی که مناسک منی را انجام نداده، امور زناشویی بر او حلال نمی‌شود.
«۷۷۵» کسی که به جهت عذری نمی‌تواند طواف نساء و نماز آن را انجام دهد به وظیفه‌ای که برای غیر قادر بر طواف حج و نماز آن بیان شد، عمل می‌نماید، یعنی طواف را با کمک دیگران انجام می‌دهد و لو با سوار شدن بر چرخ یا پشت کسی باشد؛ و اگر این هم ممکن نباشد، نائب می‌گیرد؛ و هم چنین است نماز طواف.
«۷۷۶» ۱. کسی که عمداً یا سهواً یا جهلًا، طواف نساء را به‌جا نیاورد یا باطل به‌جا آورد، امور زناشویی بر او حرام خواهد بود مگر آن که خودش آن را تدارک کند، یا اگر ممکن نباشد نائب بگیرد تا از طرف او انجام دهد.
«۷۷۷» ۲. فراموشی نماز طواف نساء، مانند فراموشی نماز طواف عمره تمتّع و طواف حج است که حکم آن گذشت۲.
«۷۷۸» ۱. اگر کسی بعد از مراجعت از مکه معظّمه شک کند که طواف نساء را انجام داده یا نه اگر برایش ممکن باشد برگردد و آن را انجام دهد و گر نه نائب بگیرد تا آن را به‌جا آورد.
«۷۷۹» ۲. اگر کسی بعد از فراغت از طواف نساء شک کند که آیا آن را صحیح به‌جا آورده یا نه، بنا بر صحت بگذارد و هم چنین است نماز طواف نساء.
«۷۸۰» ۳. هر گاه کسی طواف نساء را فراموش نماید و وقت مراجعت طواف وداع به‌جا آورده باشد، از طواف نساء مجزی است چون در حقیقت قصد انجام وظیفه و امر فعلی را نموده است.
«۷۸۱» هر گاه حاجی طواف نساء و نماز آن را به‌جا آورد اموری که از ناحیه زناشویی بر او حرام شده بود، بر او حلال می‌شود؛ اما کندن گیاه و درختِ حرم و شکارِ در حرم حرمت آن اختصاص به مُحرم ندارد و بر همه حرام است.
«۷۸۲» ۱. بر حجاج واجب است که شب یازدهم و دوازدهم را در منی بیتوته کنند، مگر چند دسته که بدان اشاره خواهد شد.
«۷۸۳» ۲. بیتوته در شب سیزدهم علاوه بر شب یازدهم و دوازدهم، بر عده خاصی از حجاج لازم است، که عبارتند از:
۱. کسانی که در حال احرام از شکار یا زن، خودداری نکرده‌اند، واجب است شب سیزدهم را نیز در منی بمانند.
۲. افرادی که به هر دلیل تا شب سیزدهم در منی باقی بمانند، واجب است شب سیزدهم را نیز بمانند.
افرادی که از ماندن در منی در این شب‌ها استثنا شده‌اند، عبارتند از:
«۷۸۴» الف. افرادی که عذری داشته باشند، مانند بیماران و پرستاران آنها و نیز کسی که آنجا یا جای دیگری بر مال و جان خود بترسد، بیتوته بر آنها واجب نیست.
«۷۸۵» ب. کسی که در مکه تمام شب را مگر در موارد ضروری مانند خوردن و آشامیدن یا خوابِ بدون اختیار مشغول به عبادت باشد؛ میتواند بیتوته در منی را ترک نماید و مراد از عبادت بنا بر احتیاط، طواف و سعی و امثال آن از اعمال خاص حج است.
«۷۸۶» ج. کسانی که به حجّاج آب می‌دهند نیز بیتوته بر آنها واجب نیست و هم چنین شبان گوسفندان.
«۷۸۷» ۱. کسی که بودن شب در منی بر او واجب است، واجب نیست تمام شب را در منی باشد و میتواند از سر شب تا بعد از نیمه شب بماند، و بهتر برای کسی که نصف اول شب را آنجا مانده و بیرون رفته، این است که پیش از طلوع فجر وارد مکه نشود.
«۷۸۸» ۲. کسی که بودن شب در منی بر او واجب است، بودن روز در منی بیش از مقداری که بتواند رمی جمرات کند بر او واجب نیست هر چند در روز دوازدهم، لازم است کوچ بعد از ظهر شرعی صورت گیرد.
«۷۸۹» ۱. افرادی که در منی بیتوته نموده‌اند، باید کوچ آنها به مکه معظّمه بعد از ظهر شرعی روز دوازدهم صورت گیرد مگر آن دسته از افراد که بیتوته شب سیزدهم بر آنها واجب شده، که در روز سیزدهم از منی کوچ می‌نماید.
«۷۹۰» ۲. هر گاه کسی برای کوچ از منی از جای خود حرکت نمود ولی به جهت شلوغی و مانند آن نتواند قبل از غروب از منی خارج شود، اگر بودن در منی برایش ممکن باشد، واجب است بماند؛ و اگر ممکن نباشد یا دشوار باشد، جایز است از منی شبانه خارج شود و بنا بر احتیاط باید یک گوسفند ذبح نماید.
«۷۹۱» ۳. کسی که از منی کوچ کرده و هنگام شب سیزدهم جهت کاری به منی بازگشته در صورتی که اعمال مکه را انجام داده باشد، واجب نیست در منی بیتوته کند.
«۷۹۲» ۱. کسی که بیتوته در منی را ترک کند:
اگر عمداً بوده، باید برای هر شب یک گوسفند کفّاره بدهد.
اگر سهواً بوده یا مسأله را نمی‌دانسته یا معذور بوده، احتیاط آن است که کفّاره بدهد.
«۷۹۳» ۲. کسی که جهت عبادت، شب را در مکه بوده، لازم نیست کفّاره بدهد.
«۷۹۴» ۳. کسی که از مکه به‌سوی منی خارج شده و در بین راه بیتوته نموده است درحالی‌که از «عقبه مدنیین» نگذشته باشد، باید کفّاره بدهد.
«۷۹۵» ۴. اگر کسی در زمینه‌ای متصل به منی به اعتقاد این که جزء منی است بیتوته نماید و بعد بفهمد که از منی نیست، بنا بر احوط باید برای هر شب کفّاره بدهد.
«۷۹۶» ۵. اگر کسی از اول شب در منی بیتوته نماید ولی قبل از نیمه شب سهواً از منی خارج شود، کفاره بر وی واجب نیست.
جمره اولی، جمره وُسطی و جمره عَقَبه
«۷۹۷» ۱. در شب‌هایی که حجاج در منی بیتوته نموده‌اند، در روز آن واجب است جمرات را رمی نمایند؛ پس افرادی که شب یزدهم را در منی بیتوته کنند، رمی روز سیزدهم نیز بر آنان واجب خواهد بود.
«۷۹۸» ۲. افرادی که به جهتی در روز دهم ذبح را انجام نداده‌اند و می‌خواهند روز دوازدهم ذبح نمایند، رمی آنها در روز یازدهم و دوازدهم مانعی ندارد.
«۷۹۹» احکام و شرایطی که در رمی جمره عقبه یعنی عمل چهارم حج اوّل منی ذکر شد۳ از قبیل شرایط سنگ ریزه و رمی و غیر آن، باید در رمی جمرات سه گانه نیز رعایت شود.
«۸۰۰» ۱. در روزهای یازدهم و دوازدهم و برای برخی افراد سیزدهم، که رمی هر سه جمره واجب است، واجب است به ترتیب از جمره أُولی شروع کند، بعد از آن جمره وُسطی و بعد از آن جمره عَقَبه را رمی نماید و ترتیب باید رعایت شود.
«۸۰۱» ۲. کسی که از روی نادانی یا فراموشی ترتیب را ترک کرده باشد؛ اگر بر عکس، رمی نموده، کافی است که جمره وُسطی و سپس عقبه را رمی نماید؛ بلی اگر چهار ریگ زده بود لازم نیست تماماً اعاده کند؛ و اگر سه ریگ دیگر به جمره قبلی زد کفایت می‌کند ولی احوط در اینجا نیز اعاده است.
«۸۰۲» زمان رمی در حالت عادی از طلوع آفتاب تا غروب آن است مگر برای افرادی که در مسأله بعد ذکر می‌شود.
«۸۰۳» رمی جمرات باید در روز در وقت مقرر انجام شود و کسانی که در روز نتوانند رمی کنند، مانند افراد پیر و زنها و بچه‌ها و افراد ضعیف که به خاطر ازدحام و امثال آن، بر جان خود می‌ترسند، می‌توانند رمی را در شب قبلِ هر روز انجام دهند؛ و اما در شب بعد از هر روزی اگر می‌دانند که در فردای آن روز می‌توانند رمی را قضا کنند، احوط آن است که قضا را تا طلوع آفتاب تاخیر بیاندازند.
«۸۰۴» ۱. اگر رمی جمرات حتی عمداً، ترک شود بنا بر اشهر و اقوی حج باطل نمی‌شود و واجب است در سال بعد قضای رمی را خود شخص و بنا بر احتیاط اگر ممکن نیست نائب او به‌جا آورد.
«۸۰۵» ۲. کسی که رمی روز یازدهم را فراموش کند، واجب است روز بعد یعنی روز دوازدهم قبل از رمی همان روز، آن را قضا نماید و هم چنین است اگر رمی روز دوازدهم را فراموش نماید.
۳. کسی که رمی در منی را فراموش نموده:
«۸۰۶» الف. اگر پس از کوچ کردن به مکه یادش آمد که رمی را به‌جا نیاورده، واجب است به منی برگشته و رمی نماید؛ و چنانچه رمی بیش از یک روز را فراموش کرده، ترتیب در قضا را رعایت نماید.
«۸۰۷» ب. اگر کسی بعد از خروج از مکه یادش آمد که رمی را به‌جا نیاورده، واجب نیست همان زمان به منی برگردد، بلکه در سال بعد خودش آن را در ایام تشریق انجام می‌دهد و بنا بر احوط اگر نتوانست نایبش از طرف وی آن را انجام می‌دهد.
«۸۰۸» ج. اگر بعد از گذشت سه روز از روز عید قربان یقین کرد که یکی از این سه روز رمی‌های جمرات را به‌جا نیاورده و نداند که کدام روز بوده، احتیاطاً باید رمی هر سه روز را قضا نماید.
«۸۰۹» ۱. بیماری که امید ندارد تا پایان وقت، بهبودی حاصل کند، برای رمی نائب می‌گیرد، و چنانچه پیش از تمام شدن وقت، بهبودی یافت، اعاده لازم نیست اگر چه احتیاط مستحب است؛ و در صورت امکان، شخص ناتوان سنگ را به دست بگیرد که دیگری بیاندازد؛ و بنا بر احوط هم این کار را انجام دهد و هم نائب بگیرد.
«۸۱۰» ۲. افرادی که به خاطر کهولت سن و امثال آن، قادر بر رمی در روز نیستند، در شب رمی می‌نمایند، چنانچه گذشت و اگر از آن هم عاجز باشند، نائب می‌گیرند.
«۸۱۱» ۱. افرادی که وظایف منی را انجام داده‌اند جائز است بعد از ظهر شرعی روز دوازدهم به طرف مکه حرکت نمایند، مگر افرادی که وظیفه آنان ماندن است.
«۸۱۲» ۲. افرادی که بعد از ظهر دوازدهم کوچ برای آنها جائز است، اگر در منی بمانند تا آفتاب غروب کند، باید شب سیزدهم را هم در منی بمانند.
«۸۱۳» ۳. کسی که وظایف منی را انجام داده و صبح دوازدهم برای بعضی حوائج به مکه آمده، لازم است بنا بر احتیاط قبل از ظهر برای کوچ کردن در بعد از ظهر به منی برگردد.
