٣٩٣١. با توجه به اين‌که اگر بخواهيم طبابت پزشک را با توجه به مشکلات متعدد و در صورت مواجهه با اين مشکلات، تنها در صورتى مجاز بدانيم که وى در اين زمينه داراى تخصّص و تجربه‌ى کافى باشد، عملاً مسايل درمان با اختلال کامل روبرو خواهد شد زيرا:
اولاً هر پزشکى تا رسيدن به اين تخصص و تجربه‌ى کافى بايد همان مراحل اوليّه را طى کند (که همان دوران بدون تجربه و تخصّص است). ثانيا به علت جمعيّت زياد، امکانات کم، فرصت‌هاى ناکافى و ده‌ها علل ديگر (حداقلّ در کشور ايران) نمى‌توان انتظار داشت پزشکانى که از ابتدا کاملاً مسلّط باشند به طبابت بپردازند.
١) در مواردى پزشک داروى مؤثّر بر بيمارى يا عوارض خطرناک آن را فراموش نموده و فرصت و امکانات کافى جهت دسترسى به اطلاعات کافى يا پزشک متخصص ديگرى نيز ندارد.
٢) يا مطمئن است که داروى خاصى براى بيمارى مفيد است. اما هم‌چنين مطمئن است و يا احتمال مى‌دهد که در صورت تجويز آن دارو عوارضى خفيف يا شديدتر از خود بيمارى و حتى مرگ در اثر اين دارو، گريبان‌گير اين بيمار خواهد شد. (که البته ١ و ٢ شامل مسايل تشخيصى نيز مى‌باشد).
آيا پزشک در اين حالات مى‌تواند مريض را به حال خود بگذارد و چنين فرض کند که: گويا پزشکى موجود نبوده است و قضا و قدر الهى هر چه باشد بر او جارى خواهد شد و بدين ترتيب خود را در معرض مؤاخذه مادى و معنوى حاصل از عوارض احتمالى و هزينه‌هاى نابه‌جاى آن قرار ندهد و کار وى را به خدا واگذارد که يا خود بهبودى نسبى يابد و فرصت تحقيقات بعدى فراهم گردد و يا به تدريج دچار عوارض و مرگ گردد. اصولاً در چنين مواردى که پزشک نمى‌داند براى نجات جان يا رفع و تسکين آلام يک بيمار چه کارى انجام دهد وظيفه‌ى او چيست؟ درمان‌هاى بدون اطمينان و غير قابل اعتماد (که ممکن است خود آن‌ها باعث مرگ يا عوارض شديدتر شوند) يا عدم هر گونه اقدام درمانى؟ اگر پزشک با اقدام به درمان نامطمئن، موجب خسارت و مرگ مريض گردد، آيا مسؤول است؟ آيا اگر اقدام به هيچ درمانى نکند (با توجه به علل و توضيحات فوق)، مسؤولّيتى متوجّه اوست؟ اين موضوع با توجه به اين نکته بايد در نظر گرفته شود که گاهى، فرصت هيچ مشورت و ارجاع بيمار به پزشکان متخصّص و آگاه ديگرى وجود ندارد (مثلاً گاهى پزشکى که داراى تجربه‌ى کافى نباشد، با بيمارى در حالت بى‌هوشى مواجه مى‌شود که نمى‌داند به‌طور مثال اين بيمار در اثر کمبود يا ازدياد قند در بدنش دچار بى‌هوشى شده و در اين حالت طبيعى است که درمان کاملاً متناقض است و باعث اشتباه پزشک مى‌شود).
ج. در صورت مساوات احتمال تأثير معالجه و ترک آن بايد معالجه نکند.
