روایاتی ناب درباره آثار نماز

در فضل نماز فعلاً روایتی بالغ‌تر و رساتر از این روایت در نظرم نیست که می‌فرماید: «أَلْصلاة مِعْراجُ الْمُؤْمِنِ؛ نماز معراج و نردبان ترقی مؤمن است».۱ همچنین در روایت داریم: «لَوْ یعْلَمُ الْمُصَلی مَا یغْشاهُ مِنْ جَلالِ الله، مَا انْفَتَلَ مِنْ صَلاَتِهِ؛ اگر نماز گزار می‌دانست که از جلال الهی چه اندازه او را فرا می‌گیرد، هرگز از نماز روی برنمی‌گرداند».۲ و نیز از حدیث «کل شَی ءٍ مِنْ عَمَلِک تَبَعٌ لِصَلاتِک؛ تمام اعمال تو تابع نمازت می‌باشد».۳ معلوم می‌شود که نماز از همه اعمال عبادی بالاتر است. اگرچه از حدیث «لَمْ ینادَ بِشَیءٍ کما نُودِی بِالْوِلایةِ؛ به هیچ‌چیز به اندازه ولایت فرا خوانده نشده است»۴ استفاده می‌شود که ولایت از بین عبادات خَمْس۵ از همه بالاتر است. علت آن چیست؟ آیا به اعتبار اینکه ولایت از عقاید و اصول است و صلاة فرعیت دارد؟ یا به اعتبار تلازم ولایت است با آنچه مؤمنِ نمازگزار در نمازها تحصیل می‌کند؟

• ۱. ر.ک: بحار الانوار، ج۷۹، ص۲۴۷ و ۳۰۳؛ و ج۸۱، ص۳۵۵، بیان مرحوم مجلسی رحمه‌الله.
• ۲. این عبارت برگرفته از دو روایت زیر است:
  الف: «لَوْ یعْلَمُ الْمُصَلی ما فی هذَا الصلاةِ مَا انْفَتَلَ؛ اگر نمازگزار می‌دانست که چه چیز در این نماز نهفته است، هرگز از آن روی برنمی‌گرداند» (کافی، ج۳، ص۲۶۵؛ وسائل‌الشیعة، ج۴، ص۳۲) و یا: «لَوْ یعْلَمُ الْمُصَلی مَنْ یناجی، مَا انْفَتَلَ؛ اگر نمازگزار می‌دانست که با چه کسی مناجات می‌کند، هرگز از آن روی برنمی‌گرداند». (من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۲۱۰؛ وسائل الشیعة، ج۴، ص۳۳).
  ب: «لَوْ یعْلَمُ الْمُصَلی ما یغْشاهُ مِنْ جَلالِ الله، ما سَرهُ أَنْ یرْفَعَ رَأْسَهُ مِنْ سُجُودِهِ؛ اگر نمازگزار می‌دانست که در حال نماز تا چه اندازه جلال الهی او را فراگرفته است، خوش نمی‌داشت که سر از سجده بردارد». (مستدرک‌الوسائل، ج۳، ص۸۰؛ بحارالانوار، ج۱۰، ص۱۱۰؛ خصال، ج۲، ص۶۳۲. نیز: ر.ک: بحارالانوار، ج۷۹، ص۲۰۷).
• ۳. نهج‌البلاغه، ص۳۸۳؛ وسائل‌الشیعه، ج۴، ص۱۶۱؛ بحارالانوار، ج۳۳، ص۵۸۱؛ ج۷۴، ص۳۹۲؛ ج۸۰، ص۱۴.
• ۴. اصول کافی، ج۲، ص۱۸ و ۲۱؛ وسائل‌الشیعة، ج۱، ص۱۷؛ بحارالانوار، ج۶۵، ص۳۳۲.
• ۵. نماز، روزه، زکات، حج و ولایت.