أمیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیهالسلام:
إذَا تَمَّ الْعَقْلُ
هنگامی كه عقل كامل گشت،
نقَصَ الْكَلَامُ.
سخن كم می شود.
نهجالبلاغه، حکمت ٧١، (مرحوم علامه محمدتقی جعفری)
...
بدترین بیماری روحی و عقلی - که بدتر از آن بیماری ای نیست- شرک است...
شرک این است که کسی در وجوب وجود، یا در آفرینش جهان، یا در تدبیر و اداره آن، یا در تشریع دین، یا در استحقاق عبادت و طاعت، شریک یا همتایی برای خداوند متعال قائل باشد.
نردبان سعادت، ص ۸۱
(تلخیص و تحریر کتاب معراجالسعادة)
...
أمیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیهالسلام:
الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ،
پيروزی با حسابگريست،
و الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ،
و حسابگری با كوشش فكر،
و الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ.
و فكر با رازداری.
نهجالبلاغه، حکمت ۴٨، (مرحوم علامه محمدتقی جعفری)
حضرت آیتالله بهجت قدسسره:...
گرچه همانگونه که گذشت، کمال آدمی به حاکمیت عقل او بر دیگر قواست و پستی او به تاخت و تاز شهوت، غضب و شیطنت در میدان زندگی، اما باید دانست که تعطیلی این قوا (شهوت، غضب و شیطنت) نیز مفید و مطلوب نیست، زیرا دوام و بقای بدن، بسته به فعالیت این قواست؛ از این رو عقل نیز به فعالیت محدود آنها حکم می کند.
پس ...
ای برادر جان و ای خواهر!
دل و جان خود را وارسی کن و ببین چه ای و که ای؛
اگر شهوت بر تو مسلط است، بدان که یکی از چهارپایان و بهائمی؛
اگر غضب بر تو مستولی است، بدان که سگ و گرگ و درنده ای؛
و اگر شیطنت بر تو غالب است، بدان که شیطان مجسمی
و اگر صلاح دید و اشارات عقل را به کار می بندی و پیرو آن هستی، خد...
از امام صادق علیهالسلام سؤال شد عقل چیست؟
حضرت فرمود: عقل چیزی است که بهواسطه آن خدای رحمان عبادت شود و بهشتها به آن کسب گردد،
سؤالکننده گفت: پس آنچه در معاویه بود چیست؟
فرمود: آن حیله و شیطنت است، به عقل شباهت دارد، ولی عقل نیست.
وسائلالشیعه، ج۱۵، ص۲۰۵
...
حضرت علی علیهالسلام میفرماید:
خدای سبحان به ملائکه فقط عقل داد و آنان را از شهوت و غضب بینصیب ساخت؛ به حیوانات شهوت و غضب داد و آنها را از عقل بیبهره ساخت؛ اما انسان را از همه این امور بهرهمند گردانید.
پس انسان اگر شهوت و غضب را مطيع و مُنقاد عقل گرداند، برتر از ملائکه خواهد بود، زیرا با وجود ...
باید اهتمام ویژگان و برگزیدگان درگاه خداوندجلجلاله به روزه عقل و قلب، از هر چیز که انسان را از پروردگار به خود مشغول میکند، باشد؛
و اگر بهواسطه کثرت امور سرگرم کننده و غفلت، اینگونه مراقبه در تمام اوقات امکان نداشت، دستکم باید انسان از خداوند عزّوجلّ بخواهد که او را بر این حال یاری نموده و به ...
ای برادر جان و ای خواهر!
دل و جان خود را وارسی کن و ببین چه ای و که ای؛
اگر شهوت بر تو مسلط است، بدان که یکی از چهارپایان و بهائمی؛
اگر غضب بر تو مستولی است، بدان که سگ و گرگ و درنده ای؛
و اگر شیطنت بر تو غالب است، بدان که شیطان مجسمی و اگر صلاح دید و اشارات عقل را به کار می بندی و پیرو آن هستی، خدا...